ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕ ΤΙΣ ΑΛΗΣΜΟΝΗΤΕΣ ΕΥΧΕΣ ΕΝΟΣ... ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΥ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥ 1993

Έψαξα και βρήκα εκείνο το υπέροχο ημερολόγιο τοίχου που είχαμε δημιουργήσει με τους μαθητές μου στο Γυμνάσιο Λίμνης, πριν από 15 ολόκληρα χρόνια. Ήταν ένα "Συμβόλαιο Συνεργασίας" ανάμεσα σ' εμάς και σε όσους το αγόραζαν, με μηνύματα αγώνα κι ολόθερμες παιδικές ευχές για το νέο χρόνο.

Το φιλοτεχνήσαμε με τα παιδιά του τότε Β3 τμήματος, με τα οποία στη συνέχεια ξεκινήσαμε την έκδοση του πολυβραβευμένου περιοδικού μας "Προσωπική Ευθύνη". Κάθε παιδί έγραψε και μια ξεχωριστή ευχή επωνύμως, και με την υπογραφή του μάλιστα. Πάνω αριστερά έμπαινε η "σφραγίδα τύχης και αισιοδοξίας" και στο κέντρο της κολλούσαμε ένα πετραδάκι του γιαλού, διαφορετικό για κάθε αντίτυπο. Σ' αυτό το απολύτως προσωπικό ημερολόγιο, γράφαμε επιτόπου και το όνομα όποιου το αγόραζε, αφού δεν ήταν ένα απλό ημερολόγιο, αλλά ένα "Συμβόλαιο Συνεργασίας" του μαζί μας για την προστασία του φυσικού και κοινωνικού περιβάλλοντος. Η συνεργασία, όμως, αφορούσε και στη συγκέντρωση ενός χρηματικού ποσού, το οποίο έφτασε τις 50.000 δραχμές και το προσφέραμε για την ενίσχυση του έργου του πρώτου Παιδικού Χωριου SOS.

Τώρα σκέφτομαι ότι εκείνα τα παιδιά είναι ήδη 30 χρονών και πάνε στα 31, κι ο νέος χρόνος, βέβαια, δεν είναι πια το 1993. Μα αν αφήσουμε στην άκρη τους αριθμούς, τίποτα δεν αλλάζει. Μένει μόνο η ουσία, και με όλες αυτές λοιπόν, τις "χειροποίητες", προσωπικές και πάντα ολοζώντανες ευχές των παιδιών, σας εύχομαι από καρδιάς κι εγώ για τον καινούργιο χρόνο. Κάντε "κλικ" να μεγεθύνετε την εικόνα και... απολαύστε!

Υ.Γ. Σκέφτηκα να πληκτρολογήσω επίσης τα ονόματα των παιδιών, ώστε να μπορούν να τα διαβάσουν και οι μηχανές αναζήτησης και - ποιος ξέρει - μπορεί και να ξανανταμώσουμε εδώ. Καλή σας Χρονιά... Τριανταφυλλιά Τσάμη, Δαυίδ Τζανή, Ελένη Στάμου, Ειρήνη Χατζηκωνσταντίνου, Γιώργο Τσιτσίγκο, Κώστα Τριάντη, Σοφία Παπακωνσταντοπούλου, Γιάννη Τριανταφύλλου, Αναστασία Φράγκου, Κώστα Τσαμούρα, Ελένη Τσαμούρα, Άννα Σταμούλου, Ζαχαρούλα Χατζή, Αγγελική Τσάμη, Λεμονιά Ρητσίνη, Γιώργο Τσούπρο, Νίκο Παπαγεωργίου, Γιάννη Παρίσση, Δημήτρη Τριανταφύλλου, Βασίλη Χριστοδούλου, Γιάννη Τσακατάνη, Κώστα Σουλτάτη, Γεωργία Παπαστεργίου, Ελένη Ρούσσου, Πόπη Φάσσα.

Ο ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ ΑΠΑΝΤΑ...

. Ιδού, λοιπόν, και η απάντηση του Ισοκράτη σε όσους με τα παραποιημένα λόγια του επιχείρησαν να περιγράψουν τη λαϊκή οργή των ημερών μας ως αυτοκαταστροφή της δημοκρατίας κτλ. Πρόκειται ακριβώς για μια θλιβερή διαπίστωση του ρήτορα, που αφορά στη συστηματική εξαπάτηση, παραπληροφόρηση και παραπλάνηση του λαού, σε σχέση με σοβαρά πολιτικά ζητήματα της χώρας...

"Διεφθάρμεθα γαρ πολύν ήδη χρόνον υπ' ανθρώπων ουδέν άλλ' ή φενακίζειν δυναμένων".
.
Το συγκεκριμένο χωρίο είναι από το συμβουλευτικό του λόγο "Περί Ειρήνης" (παράγρ. 36. 4-5), ο οποίος, όπως και ο πολύ γνωστός πλέον "Αρεοπαγιτικός", γράφτηκε κατά την περίοδο του Συμμαχικού πολέμου (458/7 - 455 π.Χ.). Και μεταφράζω: .
.
"Γιατί, από πολύ καιρό ήδη, έχουμε συρθεί στην καταστροφή από ανθρώπους που δεν μπορούν να κάνουν άλλο από το να εξαπατούν".
.

Ο "ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ", Ο ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ

Την Τετάρτη 10 Δεκεμβρίου 2008, η αθηναϊκή εφημερίδα "Ελεύθερος Τύπος" κυκλοφόρησε με ένα εντυπωσιακό πρωτοσέλιδο, όπου σε κατάμαυρο φόντο δημοσίευε με τεράστια λευκά γράμματα, εντός εισαγωγικών μάλιστα, ένα υποτιθέμενο μεταφρασμένο χωρίο από ρητορικό λόγο του Ισοκράτη, χωρίς κανένα άλλο στοιχείο, παρά μόνον τη χρονολογία γέννησης και θανάτου του Αθηναίου ρήτορα (436 - 338 π.Χ.).

Όμως, το συγκεκριμένο χωρίο δεν ήταν κατ' ουσίαν μεταφρασμένο, αλλά εντέχνως παραποιημένο, όπως εύκολα μπορεί να διαπιστώσει ο καθένας που διαθέτει την ελάχιστη έστω γνώση της αρχαίας Ελληνικής. Πρόκειται δε, για την παράγραφο 20 του "Αρεοπαγιτικού", ενός συμβουλευτικού λόγου που γράφτηκε στα χρόνια του Α' Συμμαχικού πολέμου (358/7-355 π.Χ.), ο οποίος ξέσπασε μεταξύ των Αθηναίων και των νήσων που αποστάτησαν από την Αθηναϊκή συμμαχία (Ρόδος, Κως και Χίος).

Στο εν λόγω χωρίο, λοιπόν, ουδέν αναφέρεται περί αυτοκαταστροφής της Δημοκρατίας ή περί κατάχρησης του δικαιώματος της ελευθερίας κλπ., πράγματα που προφανώς επινόησε η εν λόγω εφημερίδα, για δικούς της άγνωστους (;) λόγους. Σημασία, όμως, έχει ότι κατ' αυτόν τον τρόπο αλλοίωσε το κείμενο και, με τη γνωστή και πολύ επικίνδυνη (για κάθε δημοκρατικό καθεστώς) μέθοδο της "μισής αλήθειας", παραπληροφόρησε και παραπλάνησε τους αναγνώστες της και δη τους Έλληνες πολίτες.

Κι αν θέλουμε να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους, με τούτη την ενέργειά της κατάφερε η εφημερίδα να δημιουργήσει τη στρεβλή εντύπωση πως οι πρόσφατες επεισοδιακές διαδηλώσεις της Αθήνας οφείλονται συνολικά σε κατάχρηση της δημοκρατίας εκ μέρους των κακών πολιτών, τους οποίους ακόμα και ο λαμπρός ρήτορας Ισοκράτης προνόησε να καταδικάσει, πριν από σχεδόν 2400 χρόνια

.

Παραθέτω ακολούθως, σε δική μου μετάφραση, την παράγραφο 20 από τον "Αρεοπαγιτικό" του Ισοκράτη:

.

"Αυτοί, λοιπόν, που εκείνα τα χρόνια κυβερνούσαν την πόλη, ίδρυσαν ένα πολίτευμα που δεν αναφερόταν μόνο κατ' όνομα ως το πλέον προσιτό και μετριοπαθές, ενώ στην πράξη φαινόταν διαφορετικό για όσους ζούσαν σ' αυτό, κι ούτε βεβαίως εκπαίδευε τους πολίτες με τρόπο ώστε να θεωρούν την ασωτία δημοκρατία, την παρανομία ελευθερία, την αθυροστομία κοινό δικαίωμα και τη δυνατότητα για την τέλεση τούτων ευημερία, αλλά, απαξιώνοντας και τιμωρώντας κάτι τέτοιους, βελτίωσε και σωφρόνισε περισσότερο το σύνολο των πολιτών".

.

Είναι, ως εκ τούτου, πασιφανές ότι η εφημερίδα έχει απομονώσει και αποδώσει, με το δικό της χαρακτηριστικό ύφος, μόνο ένα τμήμα του κειμένου (με τα κόκκινα γράμματα στη δική μου μετάφραση), αφαιρώντας όλα τα υπόλοιπα και προσθέτοντας τα δικά της επινοήματα. Αυτό θα πει σεβασμός, τόσο προς τον Ισοκράτη όσο και προς τον αναγνώστη!

.

Να προσθέσω ότι και στον "Παναθηναϊκό" (παράγρ. 131), ο Ισοκράτης, ανατρέχοντας και πάλι στο πρότυπο της παλαιάς δημοκρατίας των Αθηνών, αναφέρεται κατ' ανάλογο τρόπο στις έννοιες ακολασία, ελευθερία, εξουσία ό,τι βούλεται τις ποιείν, ευδαιμονία, αλλά ούτε βεβαίως και με τούτο το χωρίο είναι δυνατόν να ταυτιστεί ή να συσχετιστεί ερμηνευτικά το εφεύρημα του "Ελεύθερου Τύπου"...

.

Και να μη μας διαφεύγει ότι η κατασκευασμένη από την εφημερίδα μετάφραση δημοσιεύτηκε εντός εισαγωγικών, πράγμα που σημαίνει ότι αποδίδει επακριβώς και κατά λέξη το... πρωτότυπο!!!

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Η ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΧΩΡΙΣ ΤΗ ΓΡΑΠΤΗ ΑΔΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΗ

TA ORBS ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΟΥΝ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΟΥΣ

ΕΝΑ ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ ΑΠΟ ΤΗ ΣΠΗΛΙΑ ΤΗΣ ΑΤΤΑΛΗΣ - THE REAL ORB FACE

Προβάλλοντας στον υπολογιστή τις φωτογραφίες από πρόσφατη επίσκεψή μου (μαζί με μια πενταμελή ομάδα παιδιών του περιοδικού μας "Παρρησία") στη μεγάλη σπηλιά του φαραγγιού της Άτταλης, παρατήρησα με εύλογη έκπληξη ότι στις περισσότερες απ' αυτές απεικονίζεται ένας μικρότερος ή μεγαλύτερος αριθμός αιωρούμενων φωτεινών σφαιρών, που θα έλεγε κανείς πως μας "παρακολουθούσαν" ή μας "συντρόφευαν" στην εξερεύνησή μας, χωρίς βεβαίως εμείς να τις βλέπουμε εκείνη τη στιγμή με γυμνό μάτι.

Σε μικρή απόσταση από την Άτταλη του δήμου Μεσσαπίων, η μεγαλύτερη επιφανειακή σπηλιά της Εύβοιας, απ' όπου οι εντυπωσιακές φωτογραφίες των orbs.

Αρχικά σκέφτηκα ότι πρόκειται απλώς για "παιχνίδια" του φλας της ψηφιακής μηχανής, αλλά μεγεθύνοντας και εξετάζοντας καλύτερα τα περίεργα αυτά φωτεινά σώματα, πείστηκα πως δεν μπορεί να οφείλονται σε ανάκλαση ή διάχυση του φωτός, όπως λ.χ. συμβαίνει με τα γνωστά "δακτυλίδια", τα "αστράκια" και τις αχτιδωτές λάμψεις που συναντάμε υπό πολύ συγκεκριμένες συνθήκες σε κάποιες φωτογραφίες. Στην προκειμένη περίπτωση, έχουμε να κάνουμε με σφαιρικά σώματα, τα περισσότερα γαλάζια και λίγα λευκά και χρυσαφί, που δείχνουν να φέρουν μάζα και "ταυτότητα", ιδιαίτερα δηλαδή επιμέρους χαρακτηριστικά το καθένα, πέρα από τις βασικές ομοιότητες που έχουν μεταξύ τους.

Ο χαρούμενος χορός των orbs, κατά την είσοδό μας στη σπηλιά...
.
Καταγράφηκαν δε σε κάθε ύψος σε όλο το χώρο, από πολύ χαμηλά στο δάπεδο της σπηλιάς, έως και ψηλά στα τοιχώματα και την οροφή της, χωρίς να παίζει ρόλο αν κατά τη φωτογράφηση το φυσικό φως (που έμπαινε άφθονο από την τεράστια είσοδο) βρισκόταν πίσω, στο πλάι ή κόντρα στο φακό. Επιπλέον, συγκρίνοντας διαδοχικές φωτογραφίες, που λήφθηκαν από την ίδια θέση και στο ίδιο εστιακό πεδίο, διαπίστωσα ότι ορισμένες γαλάζιες σφαίρες είχαν μετακινηθεί μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα προς διάφορες κατευθύνσεις, διατηρώντας σταθερά και αναγνωρίσιμα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, γεγονός που μάλλον αποκλείει την πιθανότητα του στιγμιαίου και συμπτωματικού σχηματισμού τους.

Μια γαλάζια σφαίρα με ένα καταπληκτικό σχέδιο στο εσωτερικό της ( σε μεγέθυνση στην ένθετη φωτογραφία).
.
Το πλέον εντυπωσιακό, ωστόσο, είναι ότι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μιας γαλάζιας σφαίρας σχηματίζουν ευκρινώς και τρισδιάστατα την εικόνα ενός προσώπου, το οποίο φαίνεται να κοιτάζει ίσια στο φακό. Είναι μια γοητευτική πρόκληση για τη φαντασία αυτή η αινιγματική μορφή, που στα δικά μου μάτια μοιάζει να ανήκει σε άνθρωπο των σπηλαίων. Πάντως, όπου κι αν ανήκει η μορφή αυτή της γαλάζιας φωτεινής σφαίρας, αποτελεί μια εξαιρετική και υπό μία έννοια μοναδική περίπτωση διεθνώς, λόγω της ασύγκριτης ευκρίνειάς της σε σχέση με ανάλογες υποτιθέμενες απεικονίσεις μορφών σε φωτεινές σφαίρες που έχουν ως τώρα δει το φως της δημοσιότητας.

Το αινιγματικό και μοναδικής ευκρίνειας πρόσωπο της γαλάζιας σφαίρας (σε μεγέθυνση στη δεξιά φωτογραφία).

.

Το ζήτημα των ανεξήγητων φωτεινών σφαιρών, που εμφανίζονται αποκλειστικά και μόνο σε φωτογραφίες, έχει πάρει εκπληκτικές διαστάσεις τα τελευταία χρόνια. Τα orbs, όπως είναι η διεθνής ονομασία τούτων των σφαιρών, διχάζουν σήμερα τους ερευνητές, επιστήμονες και μη.

Εξαιρετικού ενδιαφέροντος τα χαρακτηριστικά του orb ψηλά στην είσοδο της σπηλιάς (σε μεγέθυνση στην ένθετη φωτογραφία).

.

Συγκεκριμένα, από τους οπαδούς της μεταφυσικής εκδοχής, αποδίδονται στα orbs κάποιες χαρακτηριστικές ιδιότητες και "συνήθειες", όπως ότι είναι δυνατόν να φέρουν ποικίλα χρώματα, συχνότερα όμως γαλάζιο και λευκό, ότι κινούνται κατά κανόνα ομαδικά, ότι προσελκύονται από τους ανθρώπους και ιδιαίτερα από την παρουσία παιδιών, ότι υλοποιούνται (μορφοποιούνται) χάρη στην ενέργεια που απορροφούν από το περιβάλλον τους, ότι απαντώνται ως επί το πλείστον σε σπηλιές, νεκροταφεία και ιστορικούς (αρχαιολογικούς) χώρους, ότι σε ορισμένες εξαιρετικές περιπτώσεις μπορεί να γίνουν αντιληπτά και από τις ανθρώπινες αισθήσεις κ.ά. Περιζήτητες είναι δε οι φωτογραφίες όπου, έστω και υποτυπωδώς ή σαν απλή υποψία μόνο, φαίνεται να απεικονίζεται μέσα στη φωτεινή σφαίρα η εικόνα προσώπου.

Η γαλάζια σφαίρα μοιάζει να επιτηρεί ένα τμήμα της εισόδου της σπηλιάς.

.

Όσον αφορά στην ερμηνεία του φαινομένου, υποστηρίζεται γενικότερα ότι πρόκειται για ενεργειακές μορφές και ενεργειακή μάζα, άλλοι μιλούν απλώς για άγνωστες μορφές ζωής, άλλοι για πολυδιάστατες οντότητες ή εξωγήινες υποστάσεις, για ψυχές, πνεύματα, στοιχειά...

Ανάμεσά μας, με πολλή... διακριτικότητα.

.

Αντιθέτως, ορισμένοι φυσικοί επιστήμονες θεωρούν ότι οι φωτεινές σφαίρες των φωτογραφιών δεν είναι παρά μόρια σκόνης στον αέρα ή γύρη ή σταγονίδια υγρασίας ή έντομα ή και σκόνη μέσα στο φακό της μηχανής, άρα το φαινόμενο είναι φυσικό και όχι μεταφυσικό. Οι ίδιοι όμως φυσικοί επιστήμονες κάνουν λόγο και για ορισμένες ελάχιστες περιπτώσεις, που αφορούν περίπου στο 5% του συνόλου, οι οποίες εκφεύγουν της επιστημονικής ερμηνείας.

Φαίνεται πως όντως τα orbs προσελκύονται ιδιαίτερα από την παρουσία παιδιών.

.

Από την πλευρά μου, πάντως, δεν το θεωρώ σκόπιμο να πάρω θέση ως προς τα παραπάνω, ούτε βεβαίως φιλοδοξώ να διατυπώσω δική μου θεωρία, αλλά θα ήθελα μόνο να επισημάνω ότι τα orbs της σπηλιάς της Άτταλης ήταν πολύ… φιλόξενα.

.

Με πολλή φυσικότητα, ποζάρει και το orb σαν μέλος της παιδικής παρέας.

.

Ό,τι κι αν είναι, είναι όμορφα και τους αρέσει το... παιχνίδι.

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Η ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΕΓΓΡΑΦΗ ΑΔΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΗ - ΕΚΔΟΤΗ.

.

Ο PHILIP SHERRARD ΙΔΙΟΧΕΙΡΩΣ (5)

Dear George Seferis...
Ο Φίλιππος Σέρραρντ διάβασε πρώτη φορά ποιήματα του Σεφέρη από γαλλική μετάφραση το 1947, όταν ο Σεφέρης δεν ήταν ακόμη τόσο γνωστός. Του έγραψε ακολούθως από την Αγγλία, για να ζητήσει την άδεια του να μεταφράσει ποιήματά του στην αγγλική, εκφράζοντάς του μάλιστα την πεποίθηση ότι η ποίησή του έχει οικουμενική αξία. Στη συνέχεια συνδέθηκαν με μακροχρόνια φιλία και είχαν τακτική αλληλογραφία, ενώ παράλληλα ο Σέρραρντ άρχισε να μεταφράζει ποιήματα του μετέπειτα νομπελίστα μέχρι και την ολοκλήρωση των Απάντων του.
Η παρακάτω εξασέλιδη επιστολή του Σέρραρντ προς τον Σεφέρη ανήκει στην πρώιμη φάση της αλληλογραφίας τους (Ιανουάριος 1949) και συν τοις άλλοις, δείχνει το έντονο ενδιαφέρον και τη μεγάλη αγάπη του Σέρραρντ για την Ελλάδα, τον αρχαίο πολιτισμό της, τη νεότερη παράδοση, την ορθοδοξία και την ποίησή της, θέματα με τα οποία ασχολήθηκε και σε όλη την υπόλοιπη ζωή του.
Το αντίγραφο της επιστολής που δημοσιεύω, μου παραχώρησε το 1996 η σύζυγος του Σέρραρντ, Διονυσία Χάρβεϋ. Δημοσιεύω, επίσης, ένα σημαντικό τμήμα της επιστολής (όλη την 1η σελίδα, την πρώτη παράγραφο της 2ης σελίδας, την τελευταία παράγραφο της 4ης σελίδας, όλη την 5η σελίδα και την πρώτη παράγραφο της 6ης σελίδας) σε κατ' αποκλειστικότητα (για την "Προσωπική Ευθύνη") ελληνική μετάφραση από τον Ιωσήφ Ροηλίδη, ο οποίος είναι ο μεταφραστής και του βιβλίου του Σέρραρντ "Το Ιερό στη Ζωή και στην Τέχνη".
(Φωτό: Τζιαμαλής Ρίζος, Ελευθεροτυπία)

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ ΣΕ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΙΩΣΗΦ ΡΟΗΛΙΔΗ
6 Ιαν. '49
Αγαπητέ Γιώργο Σεφέρη,
Χάρηκα πολύ που έλαβα το γράμμα σας κι έμαθα πως είστε καλύτερα, ενώ συνάμα επιβεβαίωσα μέσα μου, έστω και συνοπτικά, όσα είχα αρχίσει να αντιλαμβάνομαι σχετικά με την παράδοσή σας.

Γιατί αυτό είναι κατά κάποιο τρόπο το σημαντικό όσον με αφορά - ίσως τελικά να είναι και σωστό που είναι έτσι. Εννοώ ότι ένας φίλος - κι εδώ συμπεριλαμβάνω κάποιο βιβλίο ή ακόμη και την κατανόηση ενός ποιήματος - που τον συναντάς στη σωστή ώρα, σε βοηθά να προχωρήσεις όσο κανείς άλλος, και μάλιστα αυτή η επαφή μπορεί να ωφελεί ολοκληρωτικά εσένα και καθόλου το φίλο.

Αυτό ακριβώς συνέβη με την ποίηση σας - που υπήρξε η αφετηρία - ώστε μαζί και με τις άλλες προσπάθειές μου να προσεγγίσω τον κόσμο σας (εννοώ τον ελληνικό κόσμο, την παράδοση που εσείς «ενσαρκώνετε»): τούτα ήσαν και είναι τρόποι, σημεία που η ψυχή μου αναγνωρίζει και που τα χρησιμοποιεί για να οδηγηθεί. Έτσι χαίρομαι επίσης πολύ να γνωρίζω πως έχετε ίσως και λίγο βοηθήσει με μια επαφή που σκεφτόμουν πως μόνος την εκμεταλλεύομαι (...).

Απλοποιώ, προφανώς, υπερβολικά. Ποτέ δεν μπόρεσα για παράδειγμα να δεχθώ, με τον τρόπο που την ερμήνευα, την παραίνεση του Αγ. Ιωάννου να απελευθερωθώ από την αγάπη για τα κτίσματα (εκτός από Αγγλοσάξονας, φυλετικά, είμαι και Ιρλανδός και Προβηγκιανός, γεγονός που μπορεί να παίζει ρόλο σ' αυτό!) κι όταν βρήκα τα ποιήματά σας στην Αθήνα, μεταφρασμένα όχι και τόσο καλά στα Γαλλικά, σκέφτηκα πως βρήκα μια απάντηση στην ανάγκη που ήδη με κατείχε. Έκανα μακρύ δρόμο πριν συνειδητοποιήσω την ανάγκη μου: μετάφρασα πολλά ποιήματα σας, και «ανακάλυψα» τον Ηράκλειτο μ' έναν τρόπο σχεδόν αλλόκοτο, επειδή κανείς δεν με είχε μυήσει. Αυτό που αποκάλεσα ανάγκη, ήταν να συμφιλιώσω την αγάπη για την κτίση, που αποτελούσε ένστικτο της ψυχής μου, με μια πνευματική δίψα που πίστευα τότε πως μπορούσε να κορεσθεί μόνο με μια απάρνηση της δημιουργίας, ήταν μια αντίφαση που την ενίσχυαν ψυχαναλυτές, όπως ο Jung, που μιλούσε για την αντίθεση εξωστρέφειας και εσωστρέφειας, του μέσα και του έξω. Βλέπω τώρα πως το εσωστρεφές είναι και εξωστρεφές και το αντίθετο, σε ένα βαθύτερο επίπεδο, και πως ο «δρόμος» μου είναι να μην «δραπετεύω» από τα αντικείμενα του εξωτερικού κόσμου, αλλά να τα υπερβαίνω με ένα άπλωμα της συνείδησης, για να μπορέσουν να συμπεριληφθούν στο πνεύμα. Έτσι λοιπόν ο όρος «υπέρβαση», με την έννοια που έχει στον Άγιο Ιωάννη της Αποκαλύψεως, δεν σημαίνει μόνο την υπέρβαση του τυραννικού εγώ, αλλά και την ταυτόχρονη «υπέρβαση» του εξωτερικού κόσμου, επειδή αυτά μου φαίνονται όλο και περισσότερο πως είναι το ίδιο πράγμα. Και όταν γράφετε πως είστε περισσότερο «παγανιστής», σκέφτομαι πως ίσως να σημαίνει αυτό που είχε κατά νου ο Angelus Silesius, όταν έγραφε ότι «χωρίς τον άνθρωπο ο ίδιος ο θεός δεν θα μπορούσε να υπάρξει ούτε μια στιγμή», και πως η αγάπη σας δεν είναι κάτι το αναίμακτο, αλλά μια εξαΰλωση της σωματικής φωτιάς που μεταμορφώνει ολόκληρη την ύπαρξη (…).

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Η ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΧΩΡΙΣ ΤΗ ΓΡΑΠΤΗ ΑΔΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΗ - ΕΚΔΟΤΗ..

Ο PHILIP SHERRARD ΙΔΙΟΧΕΙΡΩΣ (4)

Ευσπλαχνική καρδιά...
Ένα ακόμη σημείωμα του Φίλιππου Σέρραρντ, με δώρο τον υπέροχο ορισμό της ευσπλαχνίας από τον Άγιο Ισαάκ, για να τον δημοσιεύσουμε στο περιοδικό μας "Προσωπική Ευθύνη"...

"Βρήκα ένα απόσπασμα από τον άγ. Ισαάκ που μπορείτε να το βάλετε ανάμεσα σε άλλα αποσπάσματα από διάφορα κείμενα που συνήθως υπάρχουν σε κάθε τεύχος:

Ευσπλαχνική καρδιά είναι μια καρδιά που καίγεται από αγάπη για ολόκληρη την κτίση, για ανθρώπους και πουλιά και ζώα και δαίμονες και για το κάθε τι που υπάρχει. Εκείνος που έχει μια τέτοια καρδιά δεν μπορεί να δει ούτε ένα πράγμα στη φύση χωρίς να γεμίσουν τα μάτια του με δάκρυα από τη μεγάλη ευσπλαχνία που αρπάζει την καρδιά του".

[Φίλιππος Σέρραρντ, 1994]

.

.

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Η ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΕΓΓΡΑΦΗ ΑΔΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΗ - ΕΚΔΟΤΗ.

.

Ο PHILIP SHERRARD ΙΔΙΟΧΕΙΡΩΣ (3)

...με αποκλειστικότητα...
Ο Φίλιππος Σέρραρντ μας έστειλε αυτό το σημείωμα με τη σύζυγό του Διονυσία, κάπου στα τέλη του 1993, αφού μας είχε ήδη δώσει ένα επτασέλιδο κείμενο του Jonnathan Porritt με τον τίτλο "Οι τρεις διαστάσεις της οικολογικής κρίσης", το οποίο φρόντισε ο ίδιος να μεταφραστεί στα ελληνικά από το μεταφραστή και δικών του βιβλίων Παναγιώτη Σουλτάνη, ώστε να το δημοσιεύσουμε στο μαθητικό περιοδικό μας...

"Για τον Jonnathan Porritt: Είναι ο ιδρυτής και αρχισυντάκτης του περιοδικού "The Ecologist" (Ο Οικολόγος), το σημαντικότερο από τα οικολογικά περιοδικά της Αγγλίας. Επίσης, έχει γράψει βιβλία και άρθρα για την οικολογία.

Ο μεταφραστής είναι ο Παναγιώτης Σουλτάνης.

Βέβαια μπορείτε να το δημοσιεύσετε με αποκλειστικότητα - τουλάχιστον εμείς δεν θα το δώσουμε πουθενά αλλού, και δεν έχει δημοσιευθεί αλλού στην Ελλάδα".

Φίλιππος Σέρραρντ, 1993

.

.

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Η ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΕΓΓΡΑΦΗ ΑΔΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΗ - ΕΚΔΟΤΗ.

Ο PHILIP SHERRARD ΙΔΙΟΧΕΙΡΩΣ (2)

...μέσα σ' έναν κόσμο που γίνεται ολοένα περισσότερο απανθρώπινος.
Το παρακάτω βιογραφικό του συνέταξε ο Φίλιππος Σέρραρντ για χάρη του περιοδικού μας "Προσωπική Ευθύνη", λίγους μόλις μήνες πριν φύγει απ' τη ζωή...


"Φίλιπ Σέρραρντ. Τ.Γ.(τόπος γέννησης) Οξφόρδη. Σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Campridge και στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου. Δίδαξε στο τμήμα Βυζαντινών και Μετα-βυζαντινών Σπουδών στα Πανεπιστήμια της Οξφόρδης και του Λονδίνου. Μαζί με τον Edmund Keeley έχει κάνει ένα τεράστιο μεταφραστικό έργο από τη σύγχρονη Ελληνική Ποίηση στα Αγγλικά: Τα Άπαντα του Καβάφη, τα Άπαντα του Σεφέρη, μεγάλες Συλλογές από τα έργα του Σικελιανού, Ελύτη, Γκάτσου κ.ά. Επίσης, έχει μεταφράσει έργα του Μυριβήλη, Πρεβελάκη, Παναγιώτη Κανελλόπουλου κ.ά. Έχει γράψει αρκετά βιβλία σχετικά με την Ελλάδα, και στα τελευταία χρόνια έχει δημοσιεύσει τρία βιβλία που εξετάζουν τον προβληματισμό του σημερινού ανθρώπου, που αναγκαστικά ζει μέσα σ' έναν κόσμο που γίνεται ολοένα περισσότερο απανθρώπινος. Μερικά από τα βιβλία του - "Εκκλησία, Παπισμός, Σχίσμα", "Χριστιανισμός και Έρως", "Το Ιερό στη Ζωή και στην Τέχνη", "Ο Εκβιασμός του Ανθρώπου και της Φύσης" - έχουν μεταφραστεί στα Ελληνικά".
Φίλιππος Σέρραρντ, 1995
.

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Η ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΕΓΓΡΑΦΗ ΑΔΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΗ ΕΚΔΟΤΗ.

Ο PHILIP SHERRARD ΙΔΙΟΧΕΙΡΩΣ (1)

...ποτέ οι πολλοί.
Από την εποχή που έμενα στη Λίμνη Ευβοίας και είχα την τύχη να γνωρίσω το μεγάλο ελληνιστή συγγραφέα και μεταφραστή Φίλιππο Σέρραντ (1922-1995), κρατάω μερικά ιδιόχειρα σημειώματά του στα ελληνικά, τα οποία, πέραν βεβαίως της συναισθηματικής αξίας για μένα, θεωρώ ότι έχουν γενικότερο ενδιαφέρον κι αξίζει να δουν το φως της δημοσιότητας.

(Φωτό: Τζιαμαλής Ρίζος, Ελευθεροτυπία - με επεξεργασία)

Το σχολικό έτος 1994-5 διοργανώσαμε για πρώτη χρονιά τους Πενευβοϊκούς Μαθητικούς Αγώνες Ποίησης, μέσω του περιοδικού "Προσωπική Ευθύνη" , το οποίο εκδίδαμε στο Γυμνάσιο Λίμνης. Ο Φίλιππος Σέρραρντ ήταν συμπαραστάτης μας σ' αυτές τις δραστηριότητες και ανταποκρίθηκε με μεγάλη χαρά στην πρότασή μου να συμμετάσχει στην κριτική επιτροπή του Διαγωνισμού (όπως ονομάζαμε αρχικά τους Αγώνες). Ζητώντας του ακολούθως να σχολιάσει τη διοργάνωση και τις συμμετοχές, έγραψε το παρακάτω σημείωμα, όπου όντως θαυμάζει κανείς, όχι μόνο το βάθος της σκέψης του, αλλά τη χάρη επίσης και τη μεστότητα του ελληνικού λόγου του...

"Αυτός ο διαγωνισμός, παρ' όλο που από μια άποψη είχε έναν τοπικό χαρακτήρα, ουσιαστικά είχε μια πολύ μεγάλη διάσταση. Όταν ένας λαός, ή ένας πολιτισμός, παύει να εμπνέεται από τις πανάρχαιες κρήνες της ποίησης, αυτό σημαίνει πως το τέλος του πλησιάζει. Ο σημερινός μας κόσμος δεν θέλει την ποίηση, δεν την έχει ανάγκη, τη θεωρεί σαν κάτι που υπάρχει στο περιθώριο της ζωής και που δεν έχει σχέση με την πραγματική ζωή. Αυτή η στάση του σημερινού κόσμου απέναντι στην ποίηση είναι η πιο θετική απόδειξη που μπορούμε να έχουμε πως αυτός ο κόσμος έχει ήδη προχωρήσει πολύ μακριά στο δρόμο προς το θάνατο. Αλλά σε μια τέτοια μεταβατική περίοδο, μέσα στην οποία ο καταδικασμένος κόσμος όλο και περισσότερο διαλύεται - και αυτή η διάλυση είναι εντελώς άσχετη με την πολιτική, είτε της "δεξιάς" είτε της "αριστεράς" - ο νέος ποιητής έχει μια τρομερή ευθύνη, γιατί με την ποίησή του ρίχνει τους σπόρους από τους οποίους, όταν έρχεται η ώρα, θα ανθίζουν οι μορφές της ανθρωπιάς, της ομορφιάς, της αμοιβαιότητας με τη φύση, που εμείς με τις ιδέες μας για επιστημονική πρόοδο, εξέλιξη και με τόσα άλλα ψέματα έχουμε καταστρέψει. Βέβαια, από όσους έλαβαν μέρος σ' αυτό το διαγωνισμό, δεν έδειξαν όλοι πως είχαν συνείδηση αυτής της ευθύνης. Αλλά μερικοί το έδειξαν, και φθάνει αυτό. Είναι πάντοτε οι λίγοι που παίζουν τον αποφασιστικό ρόλο στην ιστορία της ανθρωπότητας, ποτέ οι πολλοί".Φίλιππος Σέρραρντ, Απρίλιος 1995


ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Η ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΕΓΓΡΑΦΗ ΑΔΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΗ - ΕΚΔΟΤΗ.

Ο HENRIK NORDBRANDT ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

Πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 27/9/2008 στο Ινστιτούτο της Δανίας η αφιερωμένη στον Henrik Nordbrandt ποιητική βραδιά, όπου ήταν παρών και ο ίδιος ο ποιητής. Δυστυχώς, δεν μπόρεσα να παρευρεθώ, αλλά με εκπροσώπησε ο εκλεκτός συνάδελφος (φιλόλογος) Πέτρος Δημητρακόπουλος, ο οποίος και ενεχείρισε εκ μέρους μου στον ποιητή τις μεταφράσεις των έξι ποιημάτων του στα ελληνικά, τις οποίες έχω παρουσιάσει σε προηγούμενη ανάρτηση. Εκτός αυτού, ο Πέτρος Δημητρακόπουλος κάλυψε "δημοσιογραφικά" την εκδήλωση, κι έτσι έχω τη χαρά και την τιμή να δημοσιεύω εδώ το κείμενο και τις αποκλειστικές φωτογραφίες που μου εμπιστεύθηκε...

(Φωτό: Πέτρος Δημητρακόπουλος, για τις "Συνθέσεις Πολιτισμού")

ΔΑΝΙΚΕΣ ΙΔΕΕΣ
Γράφει ο φιλόλογος Πέτρος Δημητρακόπουλος

Στο πλαίσιο της παρουσίασης του έργου του σε ειδική εκδήλωση που διοργανώθηκε το Σάββατο 27/9/2008 στο Ινστιτούτο της Δανίας στην Αθήνα, ο Henrik Nordbrandt δέχθηκε ερωτήσεις για τον κόσμο της ποίησής του. Αναγνώρισε την επίδραση του Καβάφη και εξομολογήθηκε ότι κατά την πρώτη επαφή του με ποιήματα Ελλήνων ποιητών, μεταξύ των οποίων περιλαμβανόταν και ο Καβάφης, δεν τα είχε εκτιμήσει θετικά. Με τον καιρό, όμως, ανακάλυψε πόσο είχαν εντυπωθεί στην σκέψη του στίχοι από ποιήματα του Αλεξανδρινού, ιδιαίτερα από τους περίφημους
"Βαρβάρους" του.

Η εκδήλωση στο Ινστιτούτο της Δανίας ήταν αφορμή να συνειδητοποιήσουμε πόσο συνολικά άγνωστη είναι στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό η λογοτεχνία χωρών που δεν είναι "ηγεμονικές" εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πόσο αδιερεύνητη παραμένει η επίδραση των ελληνικών θεμάτων στην έμπνευση των ξένων νεότερων και σύγχρονων λογοτεχνών.

Το ιστολόγιο αυτό θα μπορούσε να λειτουργήσει ως χώρος κατάθεσης πολύτιμων γνώσεων και εμπειριών σχετικά με τη λογοτεχνία κάποιων «εξωτικών» ευρωπαϊκών χωρών.

(Φωτό: Πέτρος Δημητρακόπουλος, για τις "Συνθέσεις Πολιτισμού")

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Η ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΚΑΙ Η ΚΑΘ' ΟΙΟΝΔΗΠΟΤΕ ΤΡΟΠΟ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΕΓΓΡΑΦΗ ΑΔΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΗ - ΕΚΔΟΤΗ.

ΒΡΑΔΙΑ ΠΟΙΗΣΗΣ ΜΕ ΤΟΝ HENRIK NORDBRANDT ΣΤΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΗΣ ΔΑΝΙΑΣ

Δύο λογοτεχνικές βραδιές διοργανώνει το Ινστιτούτο της Δανίας, σε συνεργασία με τη Δανέζικη Πρεσβεία, την Παρασκευή 26 και το Σάββατο 27 Σεπτεμβρίου 2008. Τη δεύτερη βραδιά, θα γίνει παρουσίαση του ποιητή Henrik Nordbrandt, ποιήματα του οποίου έχω δημοσιεύσει μεταφρασμένα στα ελληνικά σε προηγούμενη ανάρτηση. Επικοινωνώντας, μάλιστα, με το Ινστιτούτο, πληροφορήθηκα ότι τα συγκεκριμένα ποιήματα τα μετέφρασε πέρσι και η κ. Παναγιώτα Γούλα, μορφωτική ακόλουθος της Πρεσβείας της Δανίας, και κάποια απαγγέλθηκαν σε ποιητική βραδιά στο Μουσείο Μπενάκη (9 - 11 - 2007). Δεν γνωρίζω, ωστόσο, αν έχουν δημοσιευθεί. Ευχαριστώ την κ. Sine Riisager, υποδιευθύντρια του Ινστιτούτου της Δανίας, τόσο για τις πληροφορίες όσο και για την ευγενική πρόσκληση.

Οι δύο λογοτεχνικές βραδιές θα λάβουν χώρα στο Ινστιτούτο της Δανίας (Χαιρεφώντος 14Α, Πλατεία Αγίας Αικατερίνης, Πλάκα) και το πρόγραμμα έχει ως εξής:

Παρασκευή 26 Σεπτεμβρίου, 8 - 10.30 μ.μ.
"ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ": Ανάγνωση αποσπασμάτων από κείμενα των συγγραφέων Nastja Arcel και Mikkel Birkegaard. Διαβάζει στα ελληνικά ο Κωνσταντίνος Θεμελής. Στο πιάνο η Μάρω Φραγκούλη, η οποία θα ερμηνεύσει δανέζικη κλασική μουσική.

Σάββατο 27 Σεπτεμβρίου, 8 - 10.30 μ.μ.
"ΠΟΙΗΣΗ ΣΤΟΥΣ ΡΥΘΜΟΥΣ ΤΗΣ JAZZ": Οι Δανοί ποιητές Henrik Nordbrandt και Peter Laugesen διαβάζουν ποιήματά τους συνοδευόμενοι από το σαξοφωνίστα Στάθη Μαυρομάτη και τον κοντραμπασίστα Γιώργο Γεωργιάδη. Στο διάλειμμα παίζει το κουαρτέτο Akroma Sax Quartet. Διαβάζει στα ελληνικά ο Κωνσταντίνος Θεμελής.

HENRIK NORDBRANDT, Ο ΑΙΓΑΙΟΛΑΤΡΗΣ ΠΟΙΗΤΗΣ ΑΠΟ ΤΗ ΔΑΝΙΑ (Β' Μέρος)

.
Παραθέτω ακολούθως τα 6 ποιήματα του Henrik Nordbrandt (Χένρικ Νόρντμπραντ) στο αγγλικό πρωτότυπο της αμερικανικής έκδοσης "Henrik Nordbrandt, Selected Poems" (Curbstone Press, 1978), απ' όπου και οι μεταφράσεις στα ελληνικά που δημοσιεύω στο Α' Μέρος. Δίνεται έτσι η ευκαιρία στο γνώστη της αγγλικής για μια επιπλέον ανάγνωση, αλλά και η δυνατότητα να κάνει τις συγκρίσεις του και τις εκτιμήσεις του, αν το επιθυμεί. Είναι, βεβαίως, ευπρόσδεκτες τυχόν παρατηρήσεις και σχόλια.

.(Η φωτό από: http://www.greeninteger.com/, με επεξεργασία)

.

.

.

ΤΟ ΑΝΕΚΔΟΤΟ ΤΗΣ... ΑΥΛΙΔΑΣ:

Η κακή ΑΓΕΤ-ΗΡΑΚΛΗΣ, η καλή ΑΓΕΤ-LAFARGE!

Μια γεύση από Αυλίδα. Το καταφάγωμα του Μεγάλου Βουνού συνεχίζεται με καλό τρόπο μετά το 2002, που το ανέλαβε η Lafarge (Φωτό: energoipolitesevias.blogspot.com)

Σημείωση
Η Τσιμεντoβιομηχανία περιήλθε από την ΑΓΕΤ-ΗΡΑΚΛΗΣ στη LAFARGE το 2002. Και η σχετική είδηση, απ' όπου προκύπτει το ανέκδοτο:
Σήμερα Πέμπτη 4 Σεπτεμβρίου έγινε επίσκεψη στο λατομείο του τσιμεντάδικου Χαλκίδας αντιπροσωπείας των «Ενεργών Πολιτών», προσκαλεσμένοι από την διεύθυνση των λατομείων της εταιρίας ΑΓΕΤ – Lafarge μέσω της Αρχαιόφιλου Εταιρίας της Αυλίδας, για να δουν – σύμφωνα με την πρόσκληση - από κοντά τις ενέργειες της εταιρίας για την αποκατάσταση του περιβάλλοντος (...). Οι υπεύθυνοι του λατομείου... διαχώρισαν την θέση τους με την εκμετάλλευση του λατομείου πριν το 2002 (ημερομηνία αγοράς του Τσιμεντάδικου από την ΑΓΕΤ) και παραδέχθηκαν ότι η μέχρι τότε εκμετάλλευσή του ήταν ληστρική και καταστροφική για το περιβάλλον και ότι η παραβίαση του όρου της ελάχιστης απόστασης από το αρχαίο διατείχισμα έγινε από τους προηγούμενους εκμεταλευτές του λατομείου.
(Απόσπασμα από την ανακοίνωση των Ενεργών Πολιτών της Εύβοιας, 4 Σεπτεμβρίου 2008)

HENRIK NORDBRANDT, Ο ΑΙΓΑΙΟΛΑΤΡΗΣ ΠΟΙΗΤΗΣ ΑΠΟ ΤΗ ΔΑΝΙΑ (Α' Μέρος)

Στην Anette M.

(Η φωτό από: www.greeninteger.com, με εικαστική προσαρμογή)

Όταν εργαζόμουν στο Γυμνάσιο Μαντουδίου (1996 - 1998), όπου εκδίδαμε το περιοδικό "Προσωπική Ευθύνη" [η έκδοσή του είχε αρχίσει με τα παιδιά του Γυμνασίου Λίμνης το 1992], σκέφτηκα να κάνουμε ένα αφιέρωμα στο Δανό ποιητή Χένρικ Νόρντμπραντ (Henrik Nordbrandt, 1945 - ), ο οποίος ήταν άγνωστος στη χώρα μας, παρόλο που η ποίησή του πλημμυρίζει από Ελλάδα και δη από Αιγαίο. Τον ονόμασα τότε "αιγαιολάτρη" στον τίτλο του αφιερώματος και βλέπω τώρα πως ο όρος - και ο πλήρης τίτλος - "παίζει" άνετα σε κάποιους δικτυακούς τόπους που, ως είθισται, αντιγράφουν τα έτοιμα, κόβοντας και ράβοντας γενικώς και... αυτοδικαίως!

Στον Henrik Nordbrandt επανέρχομαι με αφορμή την προγραμματισμένη παρουσίασή του στα πλαίσια του 37ου Φεστιβάλ Βιβλίου, η οποία θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 27 Σεπτεμβρίου 2008 στο Ινστιτούτο της Δανίας (Χαιρεφώντος 14Α, Πλάκα).

Το αφιέρωμα στην ποίηση του Nordbrandt δημοσιεύθηκε στο 13ο τεύχος της "Προσωπικής Ευθύνης" (Μάιος 1998), όπου σημείωνα εισαγωγικά:
Απ' όσο γνωρίζουμε, το έργο του σύγχρονου Δανού ποιητή Henrik Nordbrandt (Χένρικ Νόρντμπραντ) δεν έχει ως τώρα ούτε αποσπασματικά μεταφραστεί στα ελληνικά, αν και πρόκειται για υψηλής ποιότητας ποίηση, γραμμένη κυρίως στην Ελλάδα και για την Ελλάδα, για τα νησιά, τη θάλασσα, τη ζωή της, την ψυχή της...
Από καλή τύχη, βρέθηκε στα χέρια μας η αμερικανική έκδοση επιλεγμένων ποιημάτων του με τίτλο «SELECTED POEMS» (Curbstone Press, Connecticut 1978) την οποία επιμελήθηκε ο Alexander Taylor που, με τη συνεργασία της Nadia Christensen και του ιδίου του ποιητή, μετέφρασε τα ποιήματα από τα δανέζικα στα αγγλικά.
Ετσι είχαμε την ιδέα να επιχειρήσουμε, μέσα στα πλαίσια των δυνατοτήτων μας, τη μετάφραση μερικών ποιημάτων του από τα αγγλικά στα ελληνικά.

Με τη μετάφραση των ποιημάτων ασχολήθηκαν, σε προκαταρκτικό στάδιο, οι εξής μαθητές και μαθήτριες της τότε Β' τάξης του Γυμνασίου Μαντουδίου: Θύμιος Πάνου, Ματούλα Πολίτη, Ευγενία Σπαθαριώτη, Γεωργία Τριάντη, Μαρία Τριάντη, Ελένη Τσιλιχράνου, Γιάννης Τσιπτσής και Ελένη Θαλασσινού, ενώ από την πλευρά μου είχα την όλη ευθύνη της γλωσσικής επεξεργασίας και της διαμόρφωσης του έμμετρου λόγου.
Μεταφράσαμε, επίσης, τα πλέον ενδιαφέροντα σημεία από τον πρόλογο της αμερικανικής έκδοσης του βιβλίου Selected Poems, όπου μεταξύ άλλων επισημαίνονται με συντομία ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ποίησης του Nordbrandt:
Σε ηλικία 32 ετών, ο Henrik έχει ήδη κερδίσει μια εξέχουσα θέση στα δανέζικα γράμματα. Το πρώτο του βιβλίο εμφανίστηκε όταν ήταν είκοσι ενός και μέσα σε ένδεκα χρόνια από τότε εξέδωσε εννέα βιβλία. Σ' αυτό το διάστημα είχε τη μεγάλη τύχη να λαμβάνει κάποια μικρή χρηματική βοήθεια από τη δανέζικη κυβέρνηση κι έτσι έμενε στην Ελλάδα και την Τουρκία, όπου, με τη μεγαλύτερη αξία των χρημάτων, μπόρεσε να αφοσιωθεί αποκλειστικά στο γράψιμο.
Είναι ένας θαυμαστής της ποίησης του Καβάφη, μιας από της πιο ισχυρές εξατομικευμένες φωνές της σύγχρονης ελληνικής ποίησης, όπως και θαυμαστής του μυστικού Τούρκου ποιητή του Μεσαίωνα Yumus Emre, αλλά κανενός τους δεν είναι μιμητής, όσο κι αν χρησιμοποιεί τη δύναμη και των δυο - έναν ιδιωματικό, μυώδη λόγο έκφρασης, και ένα μείγμα του απτού και του μυστικού.
Στην ποίηση του Η. Nordbrandt ακούμε μια καθαρή και άμεση φωνή, η οποία συχνά προκαλεί ασυνήθιστες διαθέσεις και απρόσμενες ψυχικές κατευθύνσεις με μια ενέργεια που ανακαλεί μέσα μας τις μνήμες κάποιας απροσδιόριστης εμπειρίας.
Ο Henrik στην πραγματικότητα είναι ίσως ένας ερωτικός ποιητής. Μέσα από το έργο του νιώθεις τον έρωτά του για τόπους και ανθρώπους, για τις λέξεις, για τα βιώματα, ακόμα και για τις αντιξοότητες, για τη γη που καίει και τον μαθαίνει να χορεύει.
Alexander Taylor,Willimantic, Connecticut, 5 Ιανουαρίου 1978

ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ
Ακολουθούν, με λίγες νεότερες διορθώσεις μου, οι μεταφράσεις των παρακάτω έξι ποιημάτων του Henrik Nordbrandt:
1. Ostrachon
2. The rose from Lesbos
3. Kastelorizon
4. A life
5. Aegean Sea
6. "Naxos", "Sappho", "Knossos"

(Φωτό: Spoken Word, www.23hq.com, με επεξεργασία)

.

Όστρακον
Ως μέσα μου κατάβαθα με φίλησες Ελλάδα
κι έν' αποτύπωμα απόμεινα ολάκερος
έν' αποτύπωμα χειλιών αρχαϊκών
στους λιοκαμένους σου πετρότοιχους.

Η πιο καθάρια σου εικόνα μες στα σκούρα μάτια
παιδιών που μεγαλώσανε στο διάβα του καιρού
απ' όταν τότε πρώτη μου φορά
την άλμη την πικρή σου γεύτηκα

και τη λαχτάρα για την ύπαρξή σου
που όλο θέριευε ακόρεστα
και όσο τη ρουφούσα πιο πολύ
όλο και βαθύτερα πνιγόμουν μέσα της.

Του ήλιου τούτο τ' άπονο παιχνίδι μέσα στους αφρούς:
τα βράχια που ζητούν να διαρρήξουν την καρδιά
καθώς ανοιγοκλείνει τρυφερή σα χάδι
ολόγυρα στις αιχμηρές τους τις μορφές.

.

(Φωτό: Spoken Word, www.23hq.com, με επεξεργασία)

.

Το ρόδο από τη Λέσβο
Από γυναίκα άγνωστη αυτό το ρόδο δέχτηκα
στο δρόμο μου για άγνωστη μικρούλα πόλη.
- Και τώρα που 'φτασα σ' αυτή την πόλη,
στις κλίνες της κοιμήθηκα,
στον ίσκιο των πλατάνων έπαιξα χαρτιά,
ήπια και μέθυσα στα ταβερνάκια της
και τη γυναίκα είδα πάλι να 'ρχεται
να φεύγει να ξανάρχεται.

Πού να τ' αφήσω πια δεν ξέρω.

Όπου κι αν βρέθηκα
πλανιέται τ' άρωμά του στον αέρα
κι όπου δεν βρέθηκα ποτέ μου
τα μαραμένα πέταλά του κείτονται
τσαλακωμένα μες στη σκόνη.

.

.

Καστελλόριζον
Από τη θάλασσα του περσινού καλοκαιριού
μόνο το αντιφέγγισμα του δειλινού δεν έσβησε,
από το αντιφέγγισμα τα βλέμματα μονάχα
κι από τα βλέμματα η προσμονή τους μόνο.

.

.

Μια ζωή
Ενα σπιρτάκι άναψες κι η φλόγα του σε τύφλωσε
τόσο που δεν μπορούσες να 'βρεις ό,τι έψαχνες
/στα σκοτεινά
προτού το σπίρτο μες στα δάχτυλά σου να καεί
κι από τον πόνο ό,τι έψαχνες να λησμονήσεις πια.

.
.

Αιγαίο
Αιγαίο, ήτανε τα κύματα σου
που μέσα στις θερμές καλοκαιριάτικες νυχτιές
με ανασήκωσαν ψηλά ως τ' αποκοιμισμένο πρόσωπό μου
μέχρι των αγαλμάτων την κατάρρευση
φιλιά εχέμυθα στο μέτωπο μου, ως τ' ακροδάχτυλά μου
που στη μνήμη τους εφέραν ξαφνικά
τα βλέφαρα των χηρεμένων γυναικών των ναυτικών
και των εικόνων των φθαρμένων τη χρυσομπογιά
ως και στις φλέβες μου που σπάζαν μέσα μου
σαν εύθραυστο λεπτόγυαλο σε τάφο
ρωμαϊκό στα βάθη της Ασίας.
Κι η άρμη μόνο μέσ' από σπηλιές υποθαλάσσιες
που έσκαψες στα όνειρά μου
κι από τα πλοία κάτω όπου βούλιαξα βαθιά
σαν πάσχιζα μ' εσέ να γίνω ένα
τον εαυτό μου με αξίωσες ν' αναγνωρίσω
άμα εκείνο μες στον ύπνο μου αντάμωσα το πρόσωπο
με τα μεγάλα μάτια τα ορθάνοιχτα,
με τα ρουθούνια διεσταλμένα και τη γενιάδα σαν το κύμα
που σ' άλλον πίστεψα θα έπρεπε ν' ανήκει.

.
"Νάξος", "Σαπφώ", "Κνωσός"
Η μια η μέρα η μονότονη
ακολουθεί την άλλη
το «Νάξος» απ' τη Νάξο
για Νάξο ταξιδεύει
της Λέσβου το «Σαπφώ»
για Λέσβο
και το «Κνωσός» του Ηρακλείου
για το Ηράκλειο
από τον Πειραιά τα τρία τους
και πίσω πάλι, κάθε μέρα.

Ω, του Αιγαίου θάλασσα γαλάζια!

Μου λείπουνε στη Νάξο
τα τριαντάφυλλα της Λέσβου
στη Λέσβο τα βουνά της Κρήτης
και πεθυμώ στην Κρήτη
την όποια σύγχυση
ανάμεσα στα τρία τα νησιά.

Ω, να μπορούσα θα 'θελα ν' ανέβω
την ίδια ώρα και στα τρία πλοία.
Ή θα 'θελα το «Νάξος»
να έπιανε στη Λέσβο
στο δρόμο για την Κρήτη
και το «Σαπφώ» να έπιανε Ηράκλειο
στο δρόμο του για Νάξο.
Και το «Κνωσός» θα ήθελα να έπλεε
ίσα για τη Σαπφώ.

Τι στο καλό να εννοώ;

Ω, του Αιγαίου θάλασσα γαλάζια
με κόβουνε κομμάτια τα νησιά σου
ώσπου μεθώ ανάμεσα τους.
Το «Νάξος» απ' τη Νάξο
για Νάξο ταξιδεύει
της Λέσβου το «Σαπφώ»
για Λέσβο
και το «Κνωσός» του Ηρακλείου
για το Ηράκλειο
από τον Πειραιά τα τρία τους
και πίσω πάλι, κάθε μέρα.

Στα καταστρώματα επάνω τα μεγάφωνα κραυγάζουν
τους ίδιους ήχους κάθε μέρα
όσο οι επιβάτες πίνουν ρούμι - κόλα
ή ούζο με παγάκια
πάνω στη θάλασσα καθρεφτισμένοι
αργά - αργά λιποθυμώντας
από την πλήξη των μεγάλων ποτηριών τους.

Ω 'σείς, «Σαπφώ», «Κνωσός» και «Νάξος»
μου κόβετε κομμάτια τη ζωή.
Απελπισία μου
είναι η έλξη σας για όποιον άλλο.

Η μια η μέρα η μονότονη
ακολουθεί την άλλη.
Πεθαίνω απ' τη στέρηση
στο θόρυβο του Πειραιά
από τη Νάξο μακριά
από τη Λέσβο μακριά
απ' το Ηράκλειο απόμακρα
απόμακρα κι απ' τη Σαπφώ
απ' το Διόνυσο απόμακρα
απ' τον Απόλλωνα απόμακρα
από την Αριάδνη μακριά
ή και στο πλοίο «Νάξος» πάνω
από τη στέρηση της Λέσβου
στο πλοίο το «Σαπφώ»
από τη στέρηση της Κρήτης
ή στο «Κνωσός» το πλοίο πάνω
από τη στέρηση της Νάξου.

Ω 'σύ, Σαπφώ
μαζί σου πάρε με ως την Κνωσό.
Ω, Αριάδνη 'σύ
από τη φυλακή της Νάξου βγάλε με.
Ω 'σύ, Διόνυσε
παράμερα απ' τον Απόλλωνα ταξίδεψέ με.
Ας πέσεις, Ίκαρε
πέσε, για όνομα θεού.

Και να γιατί μεθώ, το λέω πως μεθώ
όπως ποτέ ως τώρα.

Στο όνειρο μου βλέπω ν' αποθέτω
τα τριαντάφυλλα της Λέσβου
πάνω στης Κρήτης τα βουνά
και όπως τα θωρώ αστράφτουν στη λιακάδα
κάποιας ακτής της Νάξου.

Ένα καράβι ονειρεύομαι
από τη Λέσβο «Νάξος» να το λέγαν
ή και «Σαπφώ» από τη Νάξο.
Ποθώ και το «Κνωσός» να ήταν της Σαπφώς
απ' το Ηράκλειο το «Λέσβος»
η Αριάδνη να 'τανε της Νάξου
της θλίψης να 'ταν ο Διόνυσος
του οπουδήποτε να ήταν το «Απόλλων»
κι ο Ίκαρος του πουθενά.

Ω 'σείς, ωραία πλοία κι απροσδόκητα
γιατί να μην υπάρχετε;

Την έχω ανταμώσει τη Σαπφώ
στου «Νάξος» το κατάστρωμα
το «Νάξος» πάλι
απάνω στου «Κνωσός»
και το «Κνωσός»
απάνω στου «Σαπφώ».
Και τούτο είναι η ουσία όλη
που ταξιδέψανε το ένα πίσ' απ' τ' άλλο.

Καθένα τους μου έφερε στη μνήμη
με το μοναδικό του τρόπο ξέχωρα
την ίδια τη ζωή μου
που έτσι σκόρπισε κομμάτια καθημερινά
και πίσω έρχεται ξανά στον εαυτό της
με τη γνωστή αφόρητη συνέπεια.



ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ: ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Η ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΚΑΙ Η ΚΑΘ' ΟΙΟΝΔΗΠΟΤΕ ΤΡΟΠΟ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ 'Η ΜΕΡΟΥΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΕΓΓΡΑΦΗ ΑΔΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΗ - ΕΚΔΟΤΗ.

ΔΟΛΩΜΑΤΑ ΓΟΒΙΩΝ

Βλακείας τόπος όμορφος
και γοβιός της λάσπης οπαδός
όλη τη μέρα και τη νύχτα
το ίδιο σ' όλα
τα δολώματα χτυπάει
Κι άμα το είπες κι έσπασες
τον αέρα που δε φυσάει
που σαν όστρακο στον ύπνο
άθελά σου σε φυλάει
ιδού η σκέψη σου γυμνή
σκιρτώντας μες στα θρύψαλα
δόλωμα κοινό και ευτελές
για ψάρεμα γοβιών ιδανικό

Η ΚΟΠΡΟΜΑΝΙΤΑ

(Το τραγούδι της κοπρομανίτας)

Ένα όνειρο ακόμα
φύτρωσε από το χώμα
μες στ' αγκάθια και τα βλίτα
μια μικρή κοπρομανίτα

Του μπαμπά και της μαμάς της
του παππού και της γιαγιάς της
το μεγάλο τους καμάρι
και μεγάλη τους η χάρη

Την κοπρίζαν μέρα-νύχτα
επενδύοντας πολλά
και της βάλαν γύρω σίτα
μην τους φύγει μακριά

Είμαι μικρή κοπρομανίτα
και δεν με νοιάζ' η σίτα
αλλ' αν ήμουνα πουλί
θα μου στοίχιζε πολύ

Μα κοπρομανίτα μας μικρή
είσαι όνειρο μεγάλο
και μια μάγισσα "καλή"
θα σε κάνει παπαγάλο

Γιατ' υπάρχουν έτοιμα κλουβάκια
υπάρχουνε και ύμνοι εθνικοί
να τους λένε τα πουλάκια
με ανθρώπινη φωνή.

ΤΟ ΣΑΛΙΓΚΑΡΑΚΙ

Μα τρελάθηκες ολότελα
ή ο Αύγουστος σε μάγεψε;
Βιάσου μάζεψε
τις γιορτινές κεραίες σου
και κράτα μια στιγμούλα
την ανάσα σου ακίνητη στον ίσκιο
ως να περάσουνε τα βήματα
των πεινασμένων τουριστών
Για ένα φυλλαράκι μόνο
από χρυσάνθεμο της γλάστρας
δεν αξίζει μιας ζωής
τα όνειρα να παζαρέψεις

ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΜΑ ΤΗΣ ΓΑΤΑΣ

Οι σκιές των δαχτύλων μου
πήγαν κάθησαν πάνω στο σκαμνάκι
πλάθοντας το φάντασμα
της γάτας που γλειφόταν
μια νύχτα πριν της ξαναπάρουν
οι γείτονές μου τη ζωή
Κι η ευγενική τους "καλημέρα"
φόλα για μένα θα 'ναι το πρωί

ΤΟ ΣΠΙΤΟΦΙΔΟ

Στα πολύ παλιά τα σπίτια
βαθιά σε κάθε σκοτεινιά

κατοικούσε κι ένα φίδι
Μακάριοι όσοι πρόλαβαν
και πήραν την ευχή του

Η ΧΑΡΤΟΠΕΤΣΕΤΑ

Είμαι η αιώνια χαρτοπετσέτα
που σκουπίζεις πάνω μου κι εσύ
τα λάδια απ' τα χείλη σου
κι από τα δάχτυλά σου
Το λαδωμένο σου φιλί εγώ
και το λαδωμένο χάδι σου
θα κουβαλώ αιώνια
στους σκουπιδοτενεκέδες
και τις πυρές του μεσαίωνα
σα μάγισσα που ομολόγησε
τα μάγια της για χάρη σου

ΓΕΝΙΚΗ ΑΠΟΛΥΤΟΣ

Τα κουνούπια ήταν εδώ
μέσα στο σπίτι
προτού χτιστεί το σπίτι.

Απόντων των κουνουπιών
χάνω τα χρώματα
των θερινών δειλινών.

Ζωγραφίζω τυφλός
την αναπαραγωγή μου
ανάμεσα σε πτώματα
φαρμακωμένων παιδιών.

ΤΑ ΔΕΝΤΡΑ

Αθώα δέντρα
αθώα  

πώς μπορούν 

και μένουν 

τόσο αθώα
μπροστά στα μάτια μας...

ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ

Μια ολόκληρη ζωή
δεν φτάνει
για να περιγράψεις
το τυχαίο σχήμα
ενός σύννεφου

ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ

Κι όταν έξω έβρεχε
και σάπιζαν τα ξύλα
εγώ το ποίημα έλεγα
στη μεγάλη φωτιά

ΕΓΚΛΗΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΡΟΔΟΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΥΛΙΔΑ

Ο ΣΥΝΤΕΛΟΥΜΕΝΟΣ ΑΦΑΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΥΛΙΔΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΕΝΑ ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΜΕΝΟ, ΠΛΕΟΝ, ΕΓΚΛΗΜΑ ΚΑΘΟΣΙΩΣΕΩΣ, ΜΕ ΘΥΜΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΝΗΜΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΜΑΣ.

ΜΗΝ ΑΠΟΡΕΙΤΕ ΚΑΘΟΛΟΥ! ΑΝΑΡΩΤΗΘΕΙΤΕ ΜΟΝΟΝ:

ΠΟΙΟΙ ΕΘΕΛΟΤΥΦΛΟΥΝ ΚΑΙ ΣΙΩΠΟΥΝ;

ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ Η ΣΙΩΠΗ, ΑΝ ΟΧΙ ΑΝΟΧΗ,

ΚΑΙ ΠΟΣΟ ΔΙΑΦΕΡΕΙ Η ΑΝΟΧΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ

Ή Η ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΝΕΝΟΧΗ;

ΕΝ ΑΥΛΙΔΙ... Η ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΗΣ ΝΤΡΟΠΗΣ

Αναπροσαρμογή του αφιερώματος που δημοσιεύτηκε στο τεύχος 11 (Μάϊος - Οκτώβριος 2004) της "Παρρησίας". Η "Παρρησία" είναι μαθητικό περιοδικό που εκδίδεται στο Γυμνάσιο Ψαχνών Ευβοίας υπό το συντονισμό του φιλόλογου Δημήτρη Μπαρσάκη. Στην έρευνα και το οδοιπορικό συμμετείχαν οι μαθητές Δημήτρης Αντωνίου, Ιωάννα Αρβανίτη και Μαρία Μάγειρα.

Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ο Σ

Στην απέναντι της Εύβοιας βοιωτική ακτή και νότια του Πορθμού του Ευρίπου, βρίσκεται ο δήμος Αυλίδας, έδρα του οποίου είναι η κωμόπολη Βαθύ. Το όνομα του δήμου οφείλεται στην αρχαία Αυλίδα, όπου υπήρχε το φημισμένο Ιερό της Αρτέμιδος. Η Αυλίδα των προϊστορικών και ιστορικών χρόνων τοποθετείται στο βορειοανατολικό τμήμα του δήμου, σε μια έκταση που περιγράφεται από το Μεγάλο Βουνό και τους όρμους του Μικρού και Μεγάλου Βαθέος.

Οι ολιγόχρονες ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν στην περιοχή (1955-1961) έφεραν στο φως πολλά και σημαντικά ευρήματα και υπόσχονταν πολλά περισσότερα. Αλλά, παραδόξως, δεν συνεχίστηκαν. Αντί ανασκαφών, αντί της διάσωσης και ανάδειξης των αρχαιολογικών θησαυρών, η ελληνική Πολιτεία προτίμησε το ξεπούλημα της Ιερής γης σε μεγάλες βιομηχανίες. Έτσι, φτάσαμε στη σημερινή τραγική κατάσταση, η οποία συνιστά ΕΘΝΙΚΟ ΕΓΚΛΗΜΑ.

Οι αρχαιολογικοί χώροι, εγκαταλελειμμένοι και ανυπεράσπιστοι, σταδιακά αφανίζονται, ενώ το περιβάλλον παραμορφώνεται και οι πάσης φύσεως ρύποι δηλητηριάζουν συστηματικά και ανελέητα την ευρύτερη περιοχή γύρω από το Ιερό της Αρτέμιδος.

Π Α Ρ Ο Δ Ο Σ - Ε Π Ε Ι Σ Ο Δ Ι Α - Σ Τ Α Σ Ι Μ Α

Σώστε την Αυλίδα

"Σώστε την Αυλίδα" ήταν το τελευταίο σύνθημα της ζωής του Ι. Θρεψιάδη. Όμως, κανείς δεν τον άκουσε. Η καταστροφή συνεχίσθηκε και θα συνεχισθεί ανεμπόδιστα. Η αδιαφορία των αρμοδίων είναι η μόνη... απάντηση που δόθηκε στην κραυγή του Θρεψιάδη (...). Θα τον ακούσουν άραγε οι συνάδελφοί του σήμερα;

(...) Ο Αρχαιολογικός χώρος βρίσκεται σε πλήρη εγκατάλειψη (...). Ένα συρματόπλεγμα είναι η μόνη προστασία (...). Από εκεί και ύστερα ό,τι πιο εύκολο υπάρχει για τον κάθε περαστικό είναι να πάρει ο,τιδήποτε θελήσει από τα αρχαιολογικά ευρήματα. Η πλάκα μαρμάρινη, τοποθετημένη στο άνοιγμα του συρματοπλέγματος που περιβάλλει το Ναό της Αυλιδείας Αρτέμιδος, λέει στον επισκέπτη: "Μην ανεβαίνετε στους τοίχους". Αυτό είναι όλο κι όλο. Ούτε φύλακας, ούτε περιποίηση. Τέλεια εγκατάλειψη και τα χόρτα φυτρώνουν και καλύπτουν ξανά ό,τι η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε πριν από πολλά χρόνια στο φως!

Γ.Π. Κάρακλης ("ΤΑ ΝΕΑ", 1 Ιουνίου 1974)

Η Αυλίδα στην Αρχαία Γραμματεία

Μεγάλοι ποιητές, ιστορικοί και γεωγράφοι του αρχαίου κόσμου μνημόνευσαν και απαθανάτισαν την Αυλίδα στα έργα τους:
Ο Όμηρος (8ος αιών. π.Χ.) στην Ιλιάδα, ονομάζοντας την Αυλίδα "Πετρήεσσα" (Β 496), δηλαδή βραχώδη, περιγράφει τα όσα διαδραματίστηκαν στον ιερό της χώρο κατά τη συγκέντρωση των δυνάμεων των Αχαιών, για να εκστρατεύσουν στην Τροία (Β 305 κ.κ.).
Ο Ησίοδος (8ος αιών. π.Χ.) αναφέρεται στο πέρασμά του από τη γη της Αυλίδας ("Έργα και Ημέραι", στ. 651).
Ο Ευριπίδης (480-406 π.Χ.) έγραψε την τραγωδία "Ιφιγένεια η εν Αυλίδι" και προσδιορίζει την Αυλίδα με το επίθετο "εναλία" (στ. 165), αναφερόμενος και στο εκεί "πολύθυτον άλσος Αρτέμιδος" (στ. 185-6).
Ο Οβίδιος (43 π.Χ. - 18 μ.Χ.) τη χαρακτηρίζει πλούσιο ψαρότοπο (κατά το ομηρικό "ιχθυόεσσα").
Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος (23-79 μ.Χ.) δεν παρέλειψε να γράψει για την Αυλίδα.

Ο Πλούταρχος (46-127 μ.Χ.), επίσης, αναφέρεται στην Αυλίδα.
Ο Παυσανίας (2ος αιών. μ.Χ.) μαρτυρεί για την Κρήνη που βρισκόταν πλησίον του ναού της Αρτέμιδας, υπό τη σκιά του πλατάνου της προφητείας του Κάλχαντα, πληροφορώντας μάλιστα ότι ένα κομμάτι από τον κορμό του ιερού δέντρου φυλασσόταν εντός του ναού.
Ιστορικές προσωπικότητες της αρχαιότητας έχουν επίσης συνδέσει τη δράση τους με την Αυλίδα: Ο Αγησίλαος (444-360 π.Χ.), ο Πτολεμαίος Α΄ (367-283 π.Χ.), ο Δημήτριος ο Πολιορκητής (337-282 π.Χ.), ο Αντίοχος Γ΄ ο Μέγας (τέλη 1ου και αρχές 2ου αιώνα π.Χ.), ο Αιμίλιος Παύλος (2ος αιών. π.Χ.) και άλλοι.

Η Αυλίδα και η τρωική εκστρατεία
Πρώτη συγκέντρωση του στρατού στην Αυλίδα - Το προφητικό "σημάδι".

Όταν ο στρατός των Αχαιών συγκεντρώθηκε στην Αυλίδα της Βοιωτίας απέναντι στη Χαλκίδα κάπου δυο χρόνια ύστερα από την απαγωγή της Ελένης, το πρώτο που σκέφτηκε ήταν να προσφέρει πλούσιες θυσίες στους θεούς. Την ώρα όμως που μαζεμένοι όλοι δίπλα σε μια δροσερή πηγή κάτω από έναν μεγάλο πλάτανο έσφαζαν τα θύματα, ένα φοβερό φίδι με ράχη κατακόκκινη πετάχτηκε από τη βάση του βωμού, σύρθηκε ως τον πλάτανο, ανέβηκε σ' ένα ψηλό κλαδί του, όπου βρισκόταν μια φωλιά με οκτώ νεογέννητα σπουργιτάκια, και άρχισε να τα τρώει το ένα μετά το άλλο. Την ώρα που εκείνα τσίριζαν, η μητέρα τους φτερούγιζε κλαίγοντας ολόγυρά τους, ως την ώρα που το φίδι λυγώντας την άρπαξε από την φτερούγα και την έφαγε τελευταία και αυτήν. Αμέσως ύστερα το φίδι πέτρωσε, και οι Αχαιοί έμειναν ασάλευτοι από τον τρόμο, γιατί κατάλαβαν πως ό,τι είχαν δει, ήταν σημάδι σταλμένο από τον Δία. Τότε πήρε το λόγο ο Κάλχας, ο σοφός μάντης του στρατού, και εξήγησε: "Το σημάδι αυτό δε θα βγει αμέσως, αλλά πολύ αργότερα, η φήμη του όμως θα μείνει αθάνατη. Τα οκτώ σπουργίτια, και η μητέρα τους εννιά, που φαγώθηκαν από το φίδι, είναι τα εννέα χρόνια που θα χρειαστεί να πολεμήσουμε για να πάρουμε την Τροία. Μη φοβάστε όμως: στα δέκα το πλούσιο κάστρο θα γίνει δικό μας".
Ύστερα από τις θυσίες τα καράβια των Αχαιών ξεκίνησα για την τρωική γη. Καθώς όμως δεν είχαν οδηγό που να ξέρει τα μέρη, άραξαν κατά λάθος πιο κάτω από την Τρωάδα, στη Μυσία (Τευθρανία), και, νομίζοντας πως εκεί βρισκόταν η πατρίδα του Πάρη, αποβιβάστηκαν και άρχισαν να λεηλατούν τη χώρα [...].
Στο γυρισμό τους έπιασε δυνατή κακοκαιρία, που τους σκόρπισε τα πλοία, κι έτσι γύρισαν ταλαιπωρημένοι καθένας στην πατρίδα του. Ύστερα από την περιπέτεια αυτή, χρειάστηκαν οκτώ ολόκληρα χρόνια για να μπορέσουν πάλι να συγκεντρωθούν [...].

Δεύτερη συγκέντρωση στην Αυλίδα - Η θυσία της Ιφιγένειας.

Ο αχαϊκός στρατός, τώρα που ήξερε από τον Τήλεφο την τοποθεσία της Τροίας, μαζεύτηκε πάλι στην Αυλίδα. Μια μέρα, όσο ακόμα βαστούσαν οι ετοιμασίες της εκστρατείας, ο Αγαμέμνονας βγήκε στο κυνήγι. Ξαφνικά πετάχτηκε μπροστά του ένα ελάφι εξαιρετικά όμορφο. Ο βασιλιάς, χωρίς να το ξέρει, είχε μπει σ' ένα άλσος αφιερωμένο στην Αρτεμη, κοντά στο ναό που της είχαν ιδρύσει οι κάτοικοι της Αυλίδας. Ανυποψίαστος όπως ήταν, σκότωσε το ιερό ζώο και καυχήθηκε κι από πάνω πως ούτε η Αρτεμη δεν θα σημάδευε τόσο καλά. Θυμωμένη η θεά έκοψε τους ανέμους όλους, ώστε ο στόλος των Αχαιών να μην μπορεί να ανοίξει πανιά για την Τροία.
Όταν η άπνοια δεν έλεγε να πάρει τέλος και ο στρατός άρχισε να αδημονεί, οι αρχηγοί αναγκάστηκαν να καταφύγουν στο μάντη Κάλχα, και αυτός, ύστερα από μεγάλους δισταγμούς, εξήγησε πως το ξεκίνημα του στόλου ήταν αδύνατο αν ο θυμός της Αρτεμης δεν εξιλεωνόταν με τη θυσία της Ιφιγένειας -της πιο όμορφης κόρης του Αγαμέμνονα- στο βωμό της.
Η θέση του Αγαμέμνονα ήταν πολύ δύσκολη το δίχως άλλο προτιμούσε χίλιες φορές, παρά να θυσιάσει την κόρη του, να μείνει ανεκδίκητη η αρπαγή της γυναίκας του αδελφού του, και να του λείπει η δόξα του αρχιστράτηγου ο Μενέλαος όμως ήθελε να πάρει πίσω την Ελένη και από πάνω είχε με το μέρος του ολόκληρο το στρατό που ανυπομονούσε να δράσει. Και αν όμως ο αρχιστράτηγος κάτω από το ζυγό της ανάγκης έπαιρνε τη φοβερή απόφαση, με ποιον τρόπο θα κατόρθωνε να δικαιολογήσει την πρόσκληση της κόρης του στην Αυλίδα μέσα σε τόσους άντρες, χωρίς να φανερώσει ως την τελευταία στιγμή τα σχέδιά του ούτε στην ίδια ούτε στη μητέρα της;
Στο τέλος, ύστερα από υπόδειξη, φαίνεται, του Οδυσσέα, έκρινε σκόπιμο να μεταχειριστεί δόλο: μήνυσε στη γυναίκα του να έρθει γρήγορα με την κόρη τους στην Αυλίδα, γιατί ο Αχιλλέας απαιτούσε, τάχα, πριν ξεκινήσουν για την Τροία, να την παντρευτεί και έπειτα να τη στείλει στη Φθία για να περιμένει το γυρισμό του από τον πόλεμο [...].
Όλα είναι έτοιμα για τη θυσία. Η Ιφιγένεια προχωρεί μόνη της και παίρνει θέση κοντά στο βωμό, και ο Κάλχας υψώνει το μαχαίρι. Όλοι αποστρέφουν το πρόσωπό τους για να μην παρακολουθήσουν με τα μάτια τους τη φοβερή σκηνή της σφαγής^ όταν όμως ακούν το χτύπημα του μαχαιριού και γυρίζουν να δουν, αντί για την κόρη βλέπουν ένα μεγάλο και ωραίο ελάφι να σπαρταρά στο χώμα και να ραντίζει με το αίμα του το βωμό. Χαρούμενος ο μάντης εξηγεί το θαύμα από την επιθυμία της Αρτεμης να μη μιάνει το βωμό της με αίμα ανθρώπινο και μάλιστα βασιλοπούλας. Τώρα πια δεν υπάρχει λόγος να καθυστερούν τα καράβια τους ούτε για μία μέρα. Από την ώρα εκείνη η Θεά θα τους έστελνε ούριο άνεμο [...].

Ι.Θ. Κακριδής: "Ελληνική Μυθολογία" (τόμος 5, σελ. 25, 27-29), Εκδοτική Αθηνών, 1986.

Ο Θρεψιάδης και η Αυλίδα
Ο ναός της Αυλιδείας Αρτέμιδος και τα νοτίως αυτού θεμέλια δύο κτηριακών συγκροτημάτων (Ξενώνος και Εργαστηρίων) ήρθαν στο φως χάρη στις ανασκαφές του Ιωάννη Θρεψιάδη, έφορου της Γ΄ Αρχαιολογικής περιφέρειας, κατά τα έτη 1956-1961.

Ιωάννης Θρεψιάδης (1907-1962)

Δυστυχώς, ο αείμνηστος αρχαιολόγος έφυγε απ' τη ζωή το 1962 και έκτοτε η αρχαιολογική σκαπάνη λησμόνησε την Αυλίδα, προς μεγάλη ανακούφιση των βιομηχανικών συμφερόντων.
Κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο Θρεψιάδης, παράλληλα με το ανασκαφικό του έργο, έδωσε σθεναρό αγώνα, για να προστατεύσει και τις αρχαιότητες και το φυσικό περιβάλλον της περιοχής από τον καταστροφικό επεκτατισμό της Εταιρείας Τσιμέντων.
Εκτός από τους χώρους που ανέσκαψε, ερεύνησε τη μυκηναϊκή ακρόπολη της Αυλίδας στο ανατολικά του ναού βραχώδες ύψωμα ("Νησί"), ενώ σε όλη την έκταση μεταξύ του ναού και του υψώματος βεβαίωσε την ύπαρξη πλούτου αρχαίων λειψάνων. Διαπίστωσε, επίσης, ότι η δυτικά του ναού περιοχή είναι κατάσπαρτη από αρχαία ερείπια, ως τις καταφαγωμένες από τη λατόμηση πλαγιές του Μεγάλου Βουνού, στην κορυφή του οποίου βρίσκονται τα ερείπια της ακρόπολης της Αυλίδας των Ιστορικών χρόνων.
Κι έγραφε τότε, εναγωνίως, για να τον ακούσουν οι αρμόδιοι, σ' ένα λόγο του που επρόκειτο, αλλά (λόγω του μοιραίου) δεν πρόλαβε να εκφωνήσει στα εγκαίνια του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Θηβών, το Σεπτέμβρη του 1962:

"[...] Θα πρέπει να καταβάλετε πάσαν προσπάθειαν να σωθεί από την αδηφαγίαν και αδιαφορίαν προς κάθε καλλιτεχνικόν θησαυρόν του Εργοστασίου Τσιμέντων Χαλκίδος το προς δυσμάς των ανασκαφών υψούμενον Μεγάλο Βουνό, η ανατολική κλιτύς του οποίου είναι κατάσπαρτος από αρχαία ερείπια, την δε γραφική πευκόφυτον κορυφήν του στεφανώνει θαυμασίως διατηρούμενος αρχαίος περίβολος του 4ου π.Χ. αιώνος με τας πύλας του, οι οποίαι σώζουν ακόμη και τας τετραγώνους οπάς, εντός των οποίων απεσύροντο αι δοκοί, αι χρησιμεύουσαι ως μοχλοί θυρών. Ο περίβολος αυτός είναι η ακρόπολις της Αυλίδος των ιστορικών χρόνων, η οποία πρέπει οπωσδήποτε να ερευνηθεί -εις το κέντρον της υπάρχει βαθεία τετράγωνος κοιλότης αγνώστου προορισμού, πιθανόν δεξαμενή ύδατος- και η οποία κινδυνεύει ήδη, διότι η Εταιρεία Τσιμέντων Χαλκίδος, αφού κατέφαγε τελείως την απόκρημνον όχθην του όρμου Μικρού Βαθέος, καταστρέψασα ανεπανορθώτως την μαγευτικήν γραφικότητα του τοπίου και εξαφανίσασα ολόκληρον το επί του υψώματος μυκηναϊκόν νεκροταφείον με τα πολύτιμα κτερίσματά του, ελάχιστα μόνον των οποίων κατορθώσαμεν να περισώσομεν, ήδη ετοιμάζεται να αρχίσει την λατόμησιν και της ακροπόλεως των ιστορικών χρόνων [...]".
Από τα κτερίσματα του μυκηναϊκού νεκροταφείου, πρόλαβε να περισώσει ο Θρεψιάδης 3 ξίφη και λίγα αγγεία, τα οποία φυλάσσονται στο Μουσείο Χαλκίδας. Τα ευρήματα των ανασκαφών του στο χώρο του ναού (αγάλματα, ειδώλια, αμφορείς, κιονόκρανα κ.ά.) στεγάζονται σε ειδική αίθουσα του Μουσείου Θηβών.
Μετά τον Θρεψιάδη, μερικοί Έλληνες και ξένοι αρχαιολόγοι, επισημαίνοντας τη μεγάλη αρχαιολογική σπουδαιότητα της περιοχής, ζήτησαν τη συνέχιση των ανασκαφών, αλλά... αγνοήθηκαν! Ήταν τραγική η αδιαφορία της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και ολέθρια η επέλαση των βιομηχανιών.

Η άλωση της Αυλίδας

Οι βιομηχανικές μονάδες έχουν πλέον καταλάβει όλο τον κόλπο της Αυλίδας, από το "Στενό" μέχρι το "Μεγάλο Βαθύ", αφού ξεπουλήθηκαν εκτάσεις που ήδη είχαν χαρακτηρισθεί αρχαιολογικές και τουριστικές. Και συνεχώς επεκτείνονταν, μέχρι που έφραξαν κάθε πρόσβαση προς τη θάλασσα, η οποία μάλιστα σε αρκετά σημεία επιχωματώθηκε. Οι αρχαιολογικοί χώροι έγιναν ιδιωτική βιομηχανική περιοχή! Όλος ο τόπος μια περιφραγμένη βιομηχανική ζώνη, που καταστρέφει αρχαιότητες, αλλοιώνει και ρυπαίνει ανελέητα το περιβάλλον. Κι όμως, οι βιομηχανίες αυτές έλαβαν άδειες από το κράτος και εγκαταστάθηκαν "νόμιμα" στην Αυλίδα, με τις ευλογίες του Υπουργείου Πολιτισμού και του ΕΟΤ!
- Τα ΤΣΙΜΕΝΤΑ ΧΑΛΚΙΔΟΣ Ο.Ε. εγκαταστάθηκαν στη θέση "Στενό" (στο βόρειο άκρο του κόλπου) το 1929. Από το 1962 και μετά άρχισε η ταχύτατη επέκτασή τους και στα γύρω βουνά, κατατρώγοντάς τα.
- Τα ΝΑΥΠΗΓΕΙΑ ΧΑΛΚΙΔΟΣ ΕΠΕ εγκαταστάθηκαν το 1971 σε μια τεράστια έκταση νοτίως της τσιμεντοβιομηχανίας. Αξιοσημείωτο είναι ότι το 1970 η ευρύτερη περιοχή είχε χαρακτηριστεί αρχαιολογικός χώρος με υπουργική απόφαση.
- Η INTERCHEM HELLAS (Χημική Βιομηχανία παραγωγής πρώτων υλών για χρώματα) εγκαταστάθηκε το 1968 δίπλα ακριβώς στα Ναυπηγεία, στο νότιο άκρο του κόλπου.
- Η HOECHST HELLAS εγκαταστάθηκε το 1968 δυτικά των Ναυπηγείων και της Interchem και είναι επίσης χημική βιομηχανία. Το 1974 έκανε απόπειρες να "βγει" κι αυτή στη θάλασσα, αλλά δεν βρήκε διοδο, ο χώρος εξαντλήθηκε οριστικά...

Οδοιπορικό και αυτοψία

Το σοκ της υποδοχής: Δύο πινακίδες που η συνύπαρξή τους ανατρέπει τη λογική. Η πρώτη απαγορεύει την είσοδο στους "μη έχοντας εργασία" και η δεύτερη τους ενημερώνει ότι στην απαγορευμένη "ιδιωτική περιοχή" θα συναντήσουν το "Ναό της Αυλιδείας Αρτέμιδος". Για την αποκατάσταση της λογικής, θα έπρεπε η μία να αφαιρεθεί. Ποια όμως και από ποιον; Τι να λένε άραγε επ' αυτού οι αρμόδιοι, η Εφορεία Αρχαιοτήτων, η Νομαρχία Εύβοιας, ο Δήμος Αυλίδας, το Υπουργείο Πολιτισμού και, βεβαίως, το Τσιμεντάδικο;

Πήραμε το δρόμο από το Μεγάλο Βαθύ ως το "Στενό", το Μικρό Βαθύ. Πορευτήκαμε ανάμεσα σε συρματοπλέγματα και ήταν έντονη η αίσθηση ότι είμαστε ανεπιθύμητοι ξένοι σ' αυτή τη γη...
Το Τσιμεντάδικο, σαν φοβερό τέρας, μας παρακολουθούσε απειλητικά, όπου κι αν βρισκόμασταν...

Ανατολικά του Ναού της Αρτέμιδας ο λόφος "Νησί" (υψομ. 70), όπου και η προϊστορική ακρόπολη της Αυλίδας. Μεταξύ Ναού και "Νησιού" οι αρχαιολόγοι τοποθετούν την αρχαία πόλη της Αυλίδας, η οποία δεν έχει ανασκαφεί. Σ' αυτό ακριβώς το σημείο φύτρωσαν νεόκτιστες οικοδομές, ενώ γύρω από τις οικοδομές ο χώρος είναι περιφραγμένος και μερικές ταμπελίτσες γράφουν "αρχαιολογικός χώρος"! Με άλλα λόγια οι οικοδομές δεν βρίσκονται εντός του αρχαιολογικού χώρου. Απλώς, ο αρχαιολογικός χώρος έτυχε να βρίσκεται γύρω από αυτές!

Ανεβαίνοντας στο "Νησί", σαστίσαμε και αναρωτηθήκαμε ποιος παλαβός ήρθε κι έριξε τσιμέντο πάνω σ' όλα τα βράχια. Αντιληφθήκαμε αργότερα ότι οι μεγάλες ποσότητες τσιμεντόσκονης από το εργοστάσιο, ταξιδεύοντας προς κάθε κατεύθυνση, απλώς επικάθονται στα βράχια και λόγω της υγρασίας στερεοποιούνται. Δεν θελήσαμε να φανταστούμε τι γίνεται στους πνεύμονες των παροικούντων.

Ο χώρος όπου έγιναν οι ανασκαφές (1956-61) παραμένει περιφραγμένος. Ψυχή δεν πέρασε όσο ήμασταν εκεί, να ρωτήσουμε έστω πώς μπορεί κάποιος να πάει στο ναό της Αρτέμιδας. Φέρναμε γύρω από το συρματόπλεγμα και κάθε τόσο ακούγαμε σειρήνες και μια μάινα να κρώζει από το μπαλκόνι ενός σύγχρονου "αρχαιολογικού" σπιτιού. Στα βόρεια του χώρου, σε απόσταση λίγων δεκάδων μέτρων από το ναό, είναι χτισμένα κι άλλα σπίτια και τα παρκαρισμένα αυτοκίνητα απ' έξω ανήκουν σε εταιρεία... security!

Τελικά, στα βορειοδυτικά του φυλακισμένου χώρου, βρήκαμε μια ανεπίσημη αλλά άνετη είσοδο. Το συρματόπλεγμα είναι κομμένο εδώ και πολλά χρόνια, αν κρίνουμε από την ποσότητα της σκουριάς στο σημείο της τομής του. Αναρωτηθήκαμε τι νόημα έχει η περίφραξη, όταν ο καθένας μπορεί από εκείνο το ευρύχωρο άνοιγμα να περάσει ανενόχλητος και να κάνει ή να πάρει ό,τι θέλει. Αναρωτηθήκαμε ακόμη πόση πολυτέλεια θα ήταν η ύπαρξη ενός φύλακα, όχι μόνο για να φυλάει, αλλά και για να ανοίγει στους επισκέπτες, σ' όσους τουλάχιστον μυρίστηκαν την ύπαρξη της αρχαίας Αυλίδας και τόλμησαν να αψηφήσουν την απαγορευτική πινακίδα του Τσιμεντάδικου, για να φτάσουν ως εκεί.

Βρήκαμε το ναό της Αρτέμιδας καθαρό - συμβαίνει αυτό κατά περιόδους. Νιώθοντας την ιερότητα του χώρου, ταξιδέψαμε πολύ πίσω στο χρόνο, ως την Ιφιγένεια... Περάσαμε από τον πρόδομο στο σηκό και στο άδυτο, αγγίξαμε τα μαρμάρινα και πέτρινα λείψανα και στοχαστήκαμε ώρα, χωρίς να μιλούμε... Όμως, κάθε τόσο και λιγάκι, μας τρόμαζαν οι σειρήνες από το εργοτάξιο του Τσιμεντάδικου στο Μεγάλο Βουνό...

Αφήσαμε το ναό και προχωρήσαμε στον υπόλοιπο ανεσκαμμένο χώρο, εκεί που βρισκόταν ο Ξενών ή Καταγώγιον, ένα μεγάλο κτήριο, όπου διέμεναν οι επισκέπτες - προσκυνητές κατά την αρχαιότητα. Από τότε που πέθανε ο Θρεψιάδης (1962), το αρχαιολογικό έργο έμεινε στάσιμο.

Συναντήσαμε και μια πινακίδα της αρχαιολογικής υπηρεσίας, στην οποία υπάρχει ολόκληρο κείμενο για την ιστορία του ναού της Αρτέμιδος, μόνο που πρέπει να πας πολύ κοντά για να διακρίνεις τα γράμματα. Μα, για να πας κοντά, πρέπει να μπεις μέσα στην περίφραξη. Πώς; Από την τρύπα στη σίτα; Βρίσκεται καμιά εικοσαριά μέτρα νότια του ναού και κάπου 3 μέτρα μέσα από το συρματόπλεγμα, που απλώνεται κατά μήκος του δρόμου. Ποιος είχε την ιδέα να μπει η πινακίδα σ' αυτή τη θέση; Αφού έτσι κι αλλιώς είναι πάντα κλειστός ο χώρος, γιατί να μην είναι πιο κοντά στο ναό και πιο κοντά στο συρματόπλεγμα, δίνοντας τη δυνατότητα στον κατά σύμπτωση επισκέπτη να τη δει και να τη διαβάσει από την άκρη του δρόμου; Ψιλά γράμματα αυτά...

Νότια του ναού βρίσκονται δύο κτήρια που ήταν εργαστήρια κεραμεικής (αγγειοπλαστικής και κηροπλαστικής). Εντελώς παραμελημένος αυτός ο χώρος, όπου είχαν γίνει ανασκαφές από τον Ι. Θρεψιάδη. Τα ερείπια έχουν καλυφθεί από "αρχαία" χόρτα και βυθιζόμασταν στους μικρότερους ή μεγαλύτερους λάκκους. Ευτυχώς που δεν πέσαμε στο πηγάδι που μάθαμε εκ των υστέρων ότι υπάρχει εκεί κι έχει ανασκαφεί σε βάθος 4,5 μέτρων.

Συνωστισμός στο Μεγάλο Βαθύ. Τα Ναυπηγεία και η Interchem συγκόλλησαν τις επικράτειές τους. Η παραλία φραγμένη απ' άκρη σ' άκρη, δεν υπάρχει ελεύθερη πρόσβαση σ' όλο τον κόλπο. Και δεν έφτανε αυτό, επιχωματώνουν και τη θάλασσα. Οι ρύποι, ευλόγως, πνίγουν τον τόπο... Ασφυξία!

Καταφαγωμένο και παραμορφωμένο το Μεγάλο Βουνό, απ' όπου το Τσιμεντάδικο αντλεί την πρώτη ύλη (ασβεστόλιθο) για την κατασκευή τσιμέντου. Το περίεργο είναι ότι προτιμάται αυτό το βουνό με τα αρχαία λείψανα, ενώ υπάρχουν πιο πέρα αρκετά βουνά χωρίς αρχαιολογικό ενδιαφέρον.

Θλιμμένη πορεία στο Μικρό Βαθύ. Όλα σκεπασμένα από τσιμεντόσκονη και μόνο λίγο χορταράκι αντιστέκεται προσωρινά, χωρίς ελπίδα. Μια ταμπέλα προειδοποιεί για τους κινδύνους από την επαφή με το νερό της θάλασσας. Ένας καμπινές, διατηρητέο μνημείο της εταιρείας, ίσως σύμβολο πλέον, με αποδέκτη τη θάλασσα της Αυλίδας, εκεί που είχε αγκυροβολήσει ο ένδοξος στόλος των Παναχαιών...

Βιαστικό το τρένο, περνά δίπλα από το ναό της Αρτέμιδας στο πυκνό καθημερινό του δρομολόγιο Αθήνας - Χαλκίδας, σφυρίζοντας εφιαλτικά... "Σταμάτα τρένο, μην προχωράς, εγώ πεθαίνω κι εσύ σφυράς", έλεγε ένα παλιό λαϊκό τραγούδι... και πόσο ταιριάζει της Αυλίδας!

Η στάση της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ευβοίας

Επικοινωνήσαμε τηλεφωνικά, μετά από αρκετές προσπάθειες, με την Έφορο Αρχαιοτήτων, κ. Αμαλία Καραπασχαλίδου, ελπίζοντας σε μια έγκυρη και υπεύθυνη ενημέρωση σχετικά με την κατάσταση των αρχαιολογικών χώρων της Αυλίδας.
Στην πρώτη μας γενική ερώτηση, η κ. Καραπασχαλίδου απάντησε με την εξής αφοπλιστική ερώτηση:
"Γιατί ασχολείστε με την Αυλίδα; Δεν υπάρχει κάτι άλλο πιο κοντά σας;". Μας χαρακτήρισε προκαταβολικά σκληρούς δημοσιογράφους και θεώρησε ότι επικρίνουμε το έργο της και ότι την ελέγχουμε, πριν καν προλάβουμε να θέσουμε κάποια ουσιαστικά ερωτήματα...
Δηλώνοντας ότι δεν μπορεί να στραφεί εναντίον της Υπηρεσίας της, υποστήριξε ότι δεν έχουν τη βοήθεια κανενός, ότι κάποιοι τους πολεμούν μα δεν ξέρουν ποιοι, κι ότι ωστόσο υπάρχει φροντίδα για τον αρχαιολογικό χώρο, δηλαδή ότι έχουν τοποθετηθεί πινακίδες!
Σ' αυτό το σημείο παρατηρήσαμε ότι οι πινακίδες δεν εξυπηρετούν κανένα σκοπό, αφού δεν είναι ικανές (λόγω της θέσης τους) να κατευθύνουν τον επισκέπτη προς τον αρχαιολογικό χώρο. Αναφέραμε μάλιστα την περίπτωση όπου η μικρή πινακίδα με την επιγραφή "Ναός Αυλιδείας Αρτέμιδας" βρίσκεται πίσω από μια μεγάλη πινακίδα του Τσιμεντάδικου, η οποία απαγορεύει τη διέλευση στους μη έχοντες εργασία! Η κ. Καραπασχαλίδου απάντησε ότι αυτό δεν είναι δική της δικαιοδοσία κι ευθύνη, συμπληρώνοντας ότι κάποιο άγνωστο χέρι τοποθετεί τις πινακίδες τους αλλού κι ότι η ίδια δεν μπορεί να μιλήσει για λογαριασμό της Εταιρείας Τσιμέντων! Κάτι τέτοιο, βέβαια, δεν το ζητήσαμε. Ως Προϊσταμένη της ΙΑ΄ΕΠΚΑ θα θέλαμε να μας μιλήσει η κ. Καραπασχαλίδου.
Έτσι, η σύντομη τηλεφωνική συνομιλία, μεταξύ του μαθητή Δημήτρη Αντωνίου και της Προϊσταμένης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ευβοίας... έκλεισε απότομα ως εξής:

Μαθητής: Υπάρχουν κάποια προβλήματα στην Αυλίδα;
Προϊσταμένη: Τι είδους προβλήματα εννοείς; Δεν καταλαβαίνω...
Μαθητής: Εκεί, στην περιοχή...
Προϊσταμένη: Κοίταξε να δεις... για άλλου είδους προβλήματα μη με ρωτάς... για περιβαλλοντικά και τέτοια. Ρώτησε άλλους, δεν είμαι εγώ, δεν ανήκουμε σε περιβαλλοντικό...
Μαθητής: Όταν πήγαμε εκεί...
Προϊσταμένη: Εμείς έχουμε να κάνουμε με τις αρχαιότητες. Θα σου πω μόνο αυτό και θα κλείσω, διότι έχω πάρα πολλή δουλειά. Έχουμε αναθέσει και υποβάλαμε στο Υπουργείο Πολιτισμού μελέτη ενοποίησης και ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου της Αυλίδας και περιμένουμε να εγκριθεί από...
Μαθητής: Πότε;
Προϊσταμένη: Είναι δυο χρόνια τώρα... Να εγκριθεί από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, διότι αν δεν εγκριθεί και μετά να εξευρεθεί χρηματοδότηση, εμείς δεν μπορούμε να προχωρήσουμε, πρέπει να έχουμε την έγκριση...
Μαθητής: Πώς θα αναδειχθεί;
Προϊσταμένη: Καλά, τώρα, δε θα σου πω αυτή τη στιγμή, να σου αναλύσω τη μελέτη. Η μελέτη έχει σταλεί στο Υπουργείο. Θα σου αναλύσω τώρα τη μελέτη πώς θα γίνει;

Μαθητής: Δυο λόγια μόνο...
Προϊσταμένη: Ε, δεν μπορώ να σου πω αυτή τη στιγμή, να σου αναλύσω ολόκληρη μελέτη...
Μαθητής: Όταν πήγαμε εκεί, βρήκαμε μια εικόνα μερικής (!) εγκατάλειψης, δεν υπήρχε φύλακας...
Προϊσταμένη: Μη μου λες ότι είναι εγκατάλειψη. Τη στιγμή που συνταξιοδοτήθηκε ο φύλακας, τι θέλεις να κάνω; Θα πάω να στηθώ εγώ;
Μαθητής: Και δεν μπορούμε να βρούμε κάποιον άλλο φύλακα;
Προϊσταμένη: Όχι, δεν μπορούμε! Νομίζεις ότι έτσι εύκολο είναι; Αυτά εγκρίνονται από το Υπουργείο Πολιτισμού. Ο φύλακας έχει συνταξιοδοτηθεί εδώ και 7-8 χρόνια. Έχει ζητηθεί αλλά δεν έχει αντικατασταθεί. Ποιον θα στείλω;
Μαθητής: Τι ενέργειες κάνατε γι' αυτό;
Προϊσταμένη: Λοιπόν, κοίταξε να δεις... επειδή αυτή τη στιγμή αισθάνομαι ότι είσαι ένας αυστηρός κριτής, έλα στην ηλικία μου, τράβηξε ό,τι έχω τραβήξει και δώσε τις μάχες που έχω δώσει εγώ, και μετά έλα να συζητήσουμε... έτσι αγόρι μου;
Μαθητής: Για τη λατόμηση του Μεγάλου Βουνού...
Προϊσταμένη: Σε αφήνω, σε αφήνω...
Μαθητής: Για τη λατόμηση του Μεγάλου Βουνού έχετε να μας πείτε κάτι;

Προϊσταμένη: Όχι, όχι! Τελειώνω, κλείνουμε. Εντάξει; Γεια χαρά!
Μαθητής: !!!

Τελευταίες Εξελιξεις!

Κάτι έχουμε ακούσει για την άρνηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, πριν δυόμισι χρόνια, να επιτρέψει τη συνέχιση της λατόμησης του Μεγάλου Βουνού στο Τσιμεντάδικο. Αλλά πριν από μερικούς μήνες δόθηκε και πάλι η άδεια. Πώς έγινε; Ποιοι συνηγόρησαν;

Ε Ξ Ο Δ Ο Σ

Αντί επιλόγου, οι στίχοι από την τραγωδία του Ευριπίδη "Ιφιγένεια η εν Αυλίδι"

(Σταχυολόγηση και μετάφραση από τον Δημήτρη Μπαρσάκη)

Έμολον αμφί παρακτίαν

ψάμαθον Αυλίδος εναλίας (στ. 164 - 165)

Πολύθυτον δε δι' άλσος Αρ -

τέμιδος ήλυθον ορομένα (στ. 185 - 186)

Πού το τας Αιδούς

ή το τας Αρετάς έχει

σθένειν τι πρόσωπον,

οπότε το μεν άσεπτον έχει

δύνασιν, α δ' Αρετά κατόπι -

σθεν θνατοίς αμελείται,

Ανομία δε νόμων κρατεί (στ. 1089 - 1095)

Φευ,

τίν' αν λάβοιμι των εμών αρχήν κακών; (στ. 1123 - 1124)

Δάκρυα παρέξω, ταύτα γαρ δυναίμεθ' αν (στ. 1215)

________________

Στο ακρογιάλι τ' αμμουδένιο έφτασα

της θαλασσόβρεχτης Αυλίδας (στ. 164 - 165)

Από της Άρτεμης το άλσος πέρασα,

όπου αμέτρητες προσφέρονται θυσίες (στ. 185 - 186)

Πού να 'ναι η Ντροπή

και πού η Αρετή

να 'ναι κρυμμένη,

αφού δεσπόζει πλέον η ασέβεια,

καθώς οι άνθρωποι

την Αρετή δε λογαριάζουν

κι η Ανομία κάθε νόμο καταργεί (στ. 1089 - 1095)

Αλίμονο,

των συμφορών μου πού να ψάξω την αρχή; (στ. 1123 - 1124)

Να κλάψω θέλω, μόνο τούτο μ' απομένει! (στ. 1215)