ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΜΥΣΤΑΓΩΓΙΑ ΥΠΟ ΤΗΝ... ΑΓΙΑ ΣΚΕΠΗ
.
Μια σπάνια αισθητική απόλαυση και, συνάμα, βαθιά θρησκευτική συγκίνηση βιώνει κανείς στη θέα των αγιογραφιών (νωπογραφιών) του Aidan Hart, οι οποίες καλύπτουν όλη την εσωτερική επιφάνεια της πέτρινης εκκλησούλας της Αγίας Σκέπης στα Κατούνια της Λίμνης, που είχε χτίσει ο Φίλιππος Σέρραρντ (1922 – 1995) λίγο πριν φύγει από τη ζωή.
.
Δεν γνώριζα αρχικά το όνομα του αγιογράφου, αφού οι αγιογραφίες του είναι ανυπόγραφες, όπως ως γνωστόν ορίζει η παράδοση της ιερής εικονογραφίας, μα ήμουν βέβαιος ότι πίσω από το εξαίρετο αυτό έργο θα πρέπει να βρίσκεται κάποιος σπουδαίος και καθόλου άσημος καλλιτέχνης. Ρωτώντας τότε την κυρία Διονυσία, τη σύζυγο του Σέρραρντ, έμαθα απλώς ότι ονομάζεται Aidan Hart και ακολούθως συνέλεξα μέσω διαδικτύου ενδιαφέροντα στοιχεία για τη ζωή και το έργο του, τα οποία και παραθέτω επιγραμματικά.
Ένας από τους κορυφαίους ορθόδοξους αγιογράφουςΟ Aidan Hart γεννήθηκε στην Αγγλία το 1957, αλλά ως την ενηλικίωσή του έζησε στη Νέα Ζηλανδία. Με την αγιογραφία άρχισε να ασχολείται από την ηλικία των 25 ετών, αφού επέστρεψε στην Αγγλία και βαφτίστηκε ορθόδοξος. Ταξίδεψε αρκετές φορές στη Ρωσία, χάριν της μελέτης της ορθόδοξης αγιογραφικής παράδοσης, ενώ κατά διαστήματα έχει ζήσει και στην Ελλάδα, όπου σπούδασε Νέα Ελληνικά στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και για δύο χρόνια ασκήθηκε στη μοναστική ζωή του Αγίου Όρους.
.
Σήμερα ο Hart ζει μόνιμα στην Αγγλία και αναγνωρίζεται διεθνώς ως ένας από τους σημαντικότερους ορθόδοξους αγιογράφους. Ζωγραφίζει εικόνες σε ξύλο, καθώς και νωπογραφίες (fresco), με την παραδοσιακή πάντα τεχνική και φυσικά υλικά χρωμάτων, διδάσκοντας παράλληλα την τέχνη της αγιογραφίας σε διάφορες σχολές της Αγγλίας. Έργα του φιλοξενούνται σε 24 χώρες του κόσμου, ενώ ανάμεσα στους πιστούς πελάτες του συγκαταλέγεται και ο πρίγκιπας της Ουαλίας Κάρολος.
.
Πρωτοποριακή έκφραση της βυζαντινής αγιογραφικής παράδοσηςΈχοντας ήδη μελετήσει τα βιβλία του Σέρραρντ, ο Hart τον επισκέφτηκε πρώτη φορά στα Κατούνια της Λίμνης το 1991, πριν ακόμα χτιστεί το εκκλησάκι. Ύστερα δε από μια δεκαετία, με δεδομένες τις επιρροές που δέχτηκε από τις θεολογικές και αισθητικές αντιλήψεις του Σέρραρντ, σχεδίασε και υλοποίησε την αγιογράφηση της Αγίας Σκέπης, ένα έργο που εκτιμώ ότι αποτελεί υψηλή έκφραση της ορθόδοξης ιερής εικονογραφίας, δίνοντας νέα πνοή στη λεγόμενη Βυζαντινή ζωγραφική, χωρίς μάλιστα να παρακάμπτονται ή και στο ελάχιστο να αλλοιώνονται οι βασικές αρχές και τα ιδιαίτερα μορφολογικά χαρακτηριστικά της.
Με νηστεία και προσευχήΣε ολόκληρη την αγιογραφική σύνθεση της Αγίας Σκέπης, ο Hart χρησιμοποίησε την παραδοσιακή τεχνική της νωπογραφίας (fresco), η οποία προϋποθέτει ιδιαίτερη γνώση και ικανότητα, πέραν της κοπιαστικής διαδικασίας που απαιτείται. Πέρασε δε ένα μεγάλο διάστημα νηστείας και προσευχής, προτού αρχίσει το έργο του, παρασκευάζοντας παράλληλα τα χρώματά του από υλικά που συγκέντρωσε αποκλειστικά και μόνο από τη φύση.
Η ιερότητα της Φύσης με τον τρόπο του ΣέρραρντΕκείνο, πάντως, που από την πρώτη στιγμή εντυπωσιάζει τον καθένα στη θέα των αγιογραφιών της Αγίας Σκέπης, είναι η έντονη και "ισότιμη" παρουσία του φυσικού κόσμου ανάμεσα κι ολόγυρα στις ιερές μορφές των αγίων και των αγγέλων. Ένα πλήθος ταπεινών φυτών, δέντρων, πτηνών, εντόμων και ζώων του αγρού και του δάσους διαλαλούν τη χάρη, την αγνότητα και την ιερότητα της Φύσης. Και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η θεματολογική τούτη ιδιαιτερότητα της σύνθεσης αποτελεί έκφραση της "παν-εν-θεϊστικής" θεολογικής θέσης του Φίλιππου Σέρραρντ, ο οποίος, δυστυχώς, έφυγε χωρίς να δει την πρόοδο και ολοκλήρωση του έργου.
.
Αισθητική απόλαυση σε μυσταγωγική ατμόσφαιραΟ εσωτερικός χώρος της εκκλησούλας μοιάζει να αιωρείται μέσα στη λαμπερή αχλή του βαθύ γαλαζοπράσινου φόντου των τοιχογραφιών, με κυρίαρχη μια αίσθηση απέραντης, λυτρωτικής γαλήνης. Στο σύνολό της, η αγιογραφική σύνθεση αποτελεί αφεαυτής μια μυσταγωγία, στην οποία νιώθεις να συμμετέχει εν δυνάμει ολόκληρη η Κτίση. Η πνευματική γλυκύτητα των αγίων μορφών δίνει τον τόνο μιας μυστηριακής οικειότητας, η απέριττη πολυφωνία των λεπτομερειών ισορροπεί αρμονικά μεταξύ φυσικού και μεταφυσικού, ο γήινος και ουράνιος κόσμος αλληλοδιαχέονται σε μία ενιαία πραγματικότητα διαχρονίας, όπου η εμπειρία της θέασης αποκτά πλέον οραματικές διαστάσεις…
"Μάθημα" ανάτασης του νου και της ψυχήςΔεν είναι εφικτό, ωστόσο, να περιγράψεις με τα λόγια τούτη την ψυχική και πνευματική ανάταση, η οποία κατ' ουσίαν συνιστά ένα απολύτως προσωπικό γεγονός, κάθε φορά μοναδικό. Επειδή μάλιστα τέτοιες εμπειρίες στις μέρες μας σπανίζουν, κάθε χρόνο τουλάχιστον επισκέπτομαι την Αγία Σκέπη με τους μαθητές μου από το Γυμνάσιο Ψαχνών, και μπορείς ύστερα να το δεις στα μάτια τους, πώς φέγγει γιορτινή η υπέρτατη γνώση της ιερότητας της ζωής και της τέχνης – κατά παράφραση του τίτλου ενός βιβλίου του Φίλιππου Σέρραρντ. Ανεπανάληπτο, όντως, αυτό το "μάθημα" και κτήμα ες αεί η χάρη του, για όλους μας.
.
_____________________________
.
Απαγορεύεται η ολική ή μερική αναδημοσίευση και η καθ' οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευση του περιεχομένου (κειμένου και εικόνων), χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του συντάκτη-εκδότη (Ν. 2121/1993)
.
