Δευτέρα 20 Οκτωβρίου 2008

Ο PHILIP SHERRARD ΙΔΙΟΧΕΙΡΩΣ (5)

Dear George Seferis...
Ο Φίλιππος Σέρραρντ διάβασε πρώτη φορά ποιήματα του Σεφέρη από γαλλική μετάφραση το 1947, όταν ο Σεφέρης δεν ήταν ακόμη τόσο γνωστός. Του έγραψε ακολούθως από την Αγγλία, για να ζητήσει την άδεια του να μεταφράσει ποιήματά του στην αγγλική, εκφράζοντάς του μάλιστα την πεποίθηση ότι η ποίησή του έχει οικουμενική αξία. Στη συνέχεια συνδέθηκαν με μακροχρόνια φιλία και είχαν τακτική αλληλογραφία, ενώ παράλληλα ο Σέρραρντ άρχισε να μεταφράζει ποιήματα του μετέπειτα νομπελίστα μέχρι και την ολοκλήρωση των Απάντων του.
Η παρακάτω εξασέλιδη επιστολή του Σέρραρντ προς τον Σεφέρη ανήκει στην πρώιμη φάση της αλληλογραφίας τους (Ιανουάριος 1949) και συν τοις άλλοις, δείχνει το έντονο ενδιαφέρον και τη μεγάλη αγάπη του Σέρραρντ για την Ελλάδα, τον αρχαίο πολιτισμό της, τη νεότερη παράδοση, την ορθοδοξία και την ποίησή της, θέματα με τα οποία ασχολήθηκε και σε όλη την υπόλοιπη ζωή του.
Το αντίγραφο της επιστολής που δημοσιεύω, μου παραχώρησε το 1996 η σύζυγος του Σέρραρντ, Διονυσία Χάρβεϋ. Δημοσιεύω, επίσης, ένα σημαντικό τμήμα της επιστολής (όλη την 1η σελίδα, την πρώτη παράγραφο της 2ης σελίδας, την τελευταία παράγραφο της 4ης σελίδας, όλη την 5η σελίδα και την πρώτη παράγραφο της 6ης σελίδας) σε κατ' αποκλειστικότητα (για την "Προσωπική Ευθύνη") ελληνική μετάφραση από τον Ιωσήφ Ροηλίδη, ο οποίος είναι ο μεταφραστής και του βιβλίου του Σέρραρντ "Το Ιερό στη Ζωή και στην Τέχνη".
(Φωτό: Τζιαμαλής Ρίζος, Ελευθεροτυπία)











ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ ΣΕ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΙΩΣΗΦ ΡΟΗΛΙΔΗ
6 Ιαν. '49
Αγαπητέ Γιώργο Σεφέρη,
Χάρηκα πολύ που έλαβα το γράμμα σας κι έμαθα πως είστε καλύτερα, ενώ συνάμα επιβεβαίωσα μέσα μου, έστω και συνοπτικά, όσα είχα αρχίσει να αντιλαμβάνομαι σχετικά με την παράδοσή σας.

Γιατί αυτό είναι κατά κάποιο τρόπο το σημαντικό όσον με αφορά - ίσως τελικά να είναι και σωστό που είναι έτσι. Εννοώ ότι ένας φίλος - κι εδώ συμπεριλαμβάνω κάποιο βιβλίο ή ακόμη και την κατανόηση ενός ποιήματος - που τον συναντάς στη σωστή ώρα, σε βοηθά να προχωρήσεις όσο κανείς άλλος, και μάλιστα αυτή η επαφή μπορεί να ωφελεί ολοκληρωτικά εσένα και καθόλου το φίλο.

Αυτό ακριβώς συνέβη με την ποίηση σας - που υπήρξε η αφετηρία - ώστε μαζί και με τις άλλες προσπάθειές μου να προσεγγίσω τον κόσμο σας (εννοώ τον ελληνικό κόσμο, την παράδοση που εσείς «ενσαρκώνετε»): τούτα ήσαν και είναι τρόποι, σημεία που η ψυχή μου αναγνωρίζει και που τα χρησιμοποιεί για να οδηγηθεί. Έτσι χαίρομαι επίσης πολύ να γνωρίζω πως έχετε ίσως και λίγο βοηθήσει με μια επαφή που σκεφτόμουν πως μόνος την εκμεταλλεύομαι (...).

Απλοποιώ, προφανώς, υπερβολικά. Ποτέ δεν μπόρεσα για παράδειγμα να δεχθώ, με τον τρόπο που την ερμήνευα, την παραίνεση του Αγ. Ιωάννου να απελευθερωθώ από την αγάπη για τα κτίσματα (εκτός από Αγγλοσάξονας, φυλετικά, είμαι και Ιρλανδός και Προβηγκιανός, γεγονός που μπορεί να παίζει ρόλο σ' αυτό!) κι όταν βρήκα τα ποιήματά σας στην Αθήνα, μεταφρασμένα όχι και τόσο καλά στα Γαλλικά, σκέφτηκα πως βρήκα μια απάντηση στην ανάγκη που ήδη με κατείχε. Έκανα μακρύ δρόμο πριν συνειδητοποιήσω την ανάγκη μου: μετάφρασα πολλά ποιήματα σας, και «ανακάλυψα» τον Ηράκλειτο μ' έναν τρόπο σχεδόν αλλόκοτο, επειδή κανείς δεν με είχε μυήσει. Αυτό που αποκάλεσα ανάγκη, ήταν να συμφιλιώσω την αγάπη για την κτίση, που αποτελούσε ένστικτο της ψυχής μου, με μια πνευματική δίψα που πίστευα τότε πως μπορούσε να κορεσθεί μόνο με μια απάρνηση της δημιουργίας, ήταν μια αντίφαση που την ενίσχυαν ψυχαναλυτές, όπως ο Jung, που μιλούσε για την αντίθεση εξωστρέφειας και εσωστρέφειας, του μέσα και του έξω. Βλέπω τώρα πως το εσωστρεφές είναι και εξωστρεφές και το αντίθετο, σε ένα βαθύτερο επίπεδο, και πως ο «δρόμος» μου είναι να μην «δραπετεύω» από τα αντικείμενα του εξωτερικού κόσμου, αλλά να τα υπερβαίνω με ένα άπλωμα της συνείδησης, για να μπορέσουν να συμπεριληφθούν στο πνεύμα. Έτσι λοιπόν ο όρος «υπέρβαση», με την έννοια που έχει στον Άγιο Ιωάννη της Αποκαλύψεως, δεν σημαίνει μόνο την υπέρβαση του τυραννικού εγώ, αλλά και την ταυτόχρονη «υπέρβαση» του εξωτερικού κόσμου, επειδή αυτά μου φαίνονται όλο και περισσότερο πως είναι το ίδιο πράγμα. Και όταν γράφετε πως είστε περισσότερο «παγανιστής», σκέφτομαι πως ίσως να σημαίνει αυτό που είχε κατά νου ο Angelus Silesius, όταν έγραφε ότι «χωρίς τον άνθρωπο ο ίδιος ο θεός δεν θα μπορούσε να υπάρξει ούτε μια στιγμή», και πως η αγάπη σας δεν είναι κάτι το αναίμακτο, αλλά μια εξαΰλωση της σωματικής φωτιάς που μεταμορφώνει ολόκληρη την ύπαρξη (…).

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Η ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΧΩΡΙΣ ΤΗ ΓΡΑΠΤΗ ΑΔΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΗ - ΕΚΔΟΤΗ..

Πέμπτη 16 Οκτωβρίου 2008

Ο PHILIP SHERRARD ΙΔΙΟΧΕΙΡΩΣ (4)

Ευσπλαχνική καρδιά...
Ένα ακόμη σημείωμα του Φίλιππου Σέρραρντ, με δώρο τον υπέροχο ορισμό της ευσπλαχνίας από τον Άγιο Ισαάκ, για να τον δημοσιεύσουμε στο περιοδικό μας "Προσωπική Ευθύνη"...


"Βρήκα ένα απόσπασμα από τον άγ. Ισαάκ που μπορείτε να το βάλετε ανάμεσα σε άλλα αποσπάσματα από διάφορα κείμενα που συνήθως υπάρχουν σε κάθε τεύχος:
Ευσπλαχνική καρδιά είναι μια καρδιά που καίγεται από αγάπη για ολόκληρη την κτίση, για ανθρώπους και πουλιά και ζώα και δαίμονες και για το κάθε τι που υπάρχει. Εκείνος που έχει μια τέτοια καρδιά δεν μπορεί να δει ούτε ένα πράγμα στη φύση χωρίς να γεμίσουν τα μάτια του με δάκρυα από τη μεγάλη ευσπλαχνία που αρπάζει την καρδιά του".
[Φίλιππος Σέρραρντ, 1994]
.
.
ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Η ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΕΓΓΡΑΦΗ ΑΔΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΗ - ΕΚΔΟΤΗ.
.

Τετάρτη 15 Οκτωβρίου 2008

Ο PHILIP SHERRARD ΙΔΙΟΧΕΙΡΩΣ (3)

...με αποκλειστικότητα...
Ο Φίλιππος Σέρραρντ μας έστειλε αυτό το σημείωμα με τη σύζυγό του Διονυσία, κάπου στα τέλη του 1993, αφού μας είχε ήδη δώσει ένα επτασέλιδο κείμενο του Jonnathan Porritt με τον τίτλο "Οι τρεις διαστάσεις της οικολογικής κρίσης", το οποίο φρόντισε ο ίδιος να μεταφραστεί στα ελληνικά από το μεταφραστή και δικών του βιβλίων Παναγιώτη Σουλτάνη, ώστε να το δημοσιεύσουμε στο μαθητικό περιοδικό μας...


"Για τον Jonnathan Porritt: Είναι ο ιδρυτής και αρχισυντάκτης του περιοδικού "The Ecologist" (Ο Οικολόγος), το σημαντικότερο από τα οικολογικά περιοδικά της Αγγλίας. Επίσης, έχει γράψει βιβλία και άρθρα για την οικολογία.
Ο μεταφραστής είναι ο Παναγιώτης Σουλτάνης.
Βέβαια μπορείτε να το δημοσιεύσετε με αποκλειστικότητα - τουλάχιστον εμείς δεν θα το δώσουμε πουθενά αλλού, και δεν έχει δημοσιευθεί αλλού στην Ελλάδα".
Φίλιππος Σέρραρντ, 1993
.
.
ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Η ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΕΓΓΡΑΦΗ ΑΔΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΗ - ΕΚΔΟΤΗ.

Τρίτη 14 Οκτωβρίου 2008

Ο PHILIP SHERRARD ΙΔΙΟΧΕΙΡΩΣ (2)

...μέσα σ' έναν κόσμο που γίνεται ολοένα περισσότερο απανθρώπινος.
Το παρακάτω βιογραφικό του συνέταξε ο Φίλιππος Σέρραρντ για χάρη του περιοδικού μας "Προσωπική Ευθύνη", λίγους μόλις μήνες πριν φύγει απ' τη ζωή...


"Φίλιπ Σέρραρντ. Τ.Γ.(τόπος γέννησης) Οξφόρδη. Σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Campridge και στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου. Δίδαξε στο τμήμα Βυζαντινών και Μετα-βυζαντινών Σπουδών στα Πανεπιστήμια της Οξφόρδης και του Λονδίνου. Μαζί με τον Edmund Keeley έχει κάνει ένα τεράστιο μεταφραστικό έργο από τη σύγχρονη Ελληνική Ποίηση στα Αγγλικά: Τα Άπαντα του Καβάφη, τα Άπαντα του Σεφέρη, μεγάλες Συλλογές από τα έργα του Σικελιανού, Ελύτη, Γκάτσου κ.ά. Επίσης, έχει μεταφράσει έργα του Μυριβήλη, Πρεβελάκη, Παναγιώτη Κανελλόπουλου κ.ά. Έχει γράψει αρκετά βιβλία σχετικά με την Ελλάδα, και στα τελευταία χρόνια έχει δημοσιεύσει τρία βιβλία που εξετάζουν τον προβληματισμό του σημερινού ανθρώπου, που αναγκαστικά ζει μέσα σ' έναν κόσμο που γίνεται ολοένα περισσότερο απανθρώπινος. Μερικά από τα βιβλία του - "Εκκλησία, Παπισμός, Σχίσμα", "Χριστιανισμός και Έρως", "Το Ιερό στη Ζωή και στην Τέχνη", "Ο Εκβιασμός του Ανθρώπου και της Φύσης" - έχουν μεταφραστεί στα Ελληνικά".
Φίλιππος Σέρραρντ, 1995
.

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Η ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΕΓΓΡΑΦΗ ΑΔΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΗ ΕΚΔΟΤΗ.

Ο PHILIP SHERRARD ΙΔΙΟΧΕΙΡΩΣ (1)

...ποτέ οι πολλοί.
Από την εποχή που έμενα στη Λίμνη Ευβοίας και είχα την τύχη να γνωρίσω το μεγάλο ελληνιστή συγγραφέα και μεταφραστή Φίλιππο Σέρραντ (1922-1995), κρατάω μερικά ιδιόχειρα σημειώματά του στα ελληνικά, τα οποία, πέραν βεβαίως της συναισθηματικής αξίας για μένα, θεωρώ ότι έχουν γενικότερο ενδιαφέρον κι αξίζει να δουν το φως της δημοσιότητας.

(Φωτό: Τζιαμαλής Ρίζος, Ελευθεροτυπία - με επεξεργασία)

Το σχολικό έτος 1994-5 διοργανώσαμε για πρώτη χρονιά τους Πενευβοϊκούς Μαθητικούς Αγώνες Ποίησης, μέσω του περιοδικού "Προσωπική Ευθύνη" , το οποίο εκδίδαμε στο Γυμνάσιο Λίμνης. Ο Φίλιππος Σέρραρντ ήταν συμπαραστάτης μας σ' αυτές τις δραστηριότητες και ανταποκρίθηκε με μεγάλη χαρά στην πρότασή μου να συμμετάσχει στην κριτική επιτροπή του Διαγωνισμού (όπως ονομάζαμε αρχικά τους Αγώνες). Ζητώντας του ακολούθως να σχολιάσει τη διοργάνωση και τις συμμετοχές, έγραψε το παρακάτω σημείωμα, όπου όντως θαυμάζει κανείς, όχι μόνο το βάθος της σκέψης του, αλλά τη χάρη επίσης και τη μεστότητα του ελληνικού λόγου του...

"Αυτός ο διαγωνισμός, παρ' όλο που από μια άποψη είχε έναν τοπικό χαρακτήρα, ουσιαστικά είχε μια πολύ μεγάλη διάσταση. Όταν ένας λαός, ή ένας πολιτισμός, παύει να εμπνέεται από τις πανάρχαιες κρήνες της ποίησης, αυτό σημαίνει πως το τέλος του πλησιάζει. Ο σημερινός μας κόσμος δεν θέλει την ποίηση, δεν την έχει ανάγκη, τη θεωρεί σαν κάτι που υπάρχει στο περιθώριο της ζωής και που δεν έχει σχέση με την πραγματική ζωή. Αυτή η στάση του σημερινού κόσμου απέναντι στην ποίηση είναι η πιο θετική απόδειξη που μπορούμε να έχουμε πως αυτός ο κόσμος έχει ήδη προχωρήσει πολύ μακριά στο δρόμο προς το θάνατο. Αλλά σε μια τέτοια μεταβατική περίοδο, μέσα στην οποία ο καταδικασμένος κόσμος όλο και περισσότερο διαλύεται - και αυτή η διάλυση είναι εντελώς άσχετη με την πολιτική, είτε της "δεξιάς" είτε της "αριστεράς" - ο νέος ποιητής έχει μια τρομερή ευθύνη, γιατί με την ποίησή του ρίχνει τους σπόρους από τους οποίους, όταν έρχεται η ώρα, θα ανθίζουν οι μορφές της ανθρωπιάς, της ομορφιάς, της αμοιβαιότητας με τη φύση, που εμείς με τις ιδέες μας για επιστημονική πρόοδο, εξέλιξη και με τόσα άλλα ψέματα έχουμε καταστρέψει. Βέβαια, από όσους έλαβαν μέρος σ' αυτό το διαγωνισμό, δεν έδειξαν όλοι πως είχαν συνείδηση αυτής της ευθύνης. Αλλά μερικοί το έδειξαν, και φθάνει αυτό. Είναι πάντοτε οι λίγοι που παίζουν τον αποφασιστικό ρόλο στην ιστορία της ανθρωπότητας, ποτέ οι πολλοί".Φίλιππος Σέρραρντ, Απρίλιος 1995


ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Η ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΕΓΓΡΑΦΗ ΑΔΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΗ - ΕΚΔΟΤΗ.

Τετάρτη 1 Οκτωβρίου 2008

Ο HENRIK NORDBRANDT ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

Πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 27/9/2008 στο Ινστιτούτο της Δανίας η αφιερωμένη στον Henrik Nordbrandt ποιητική βραδιά, όπου ήταν παρών και ο ίδιος ο ποιητής. Δυστυχώς, δεν μπόρεσα να παρευρεθώ, αλλά με εκπροσώπησε ο εκλεκτός συνάδελφος (φιλόλογος) Πέτρος Δημητρακόπουλος, ο οποίος και ενεχείρισε εκ μέρους μου στον ποιητή τις μεταφράσεις των έξι ποιημάτων του στα ελληνικά, τις οποίες έχω παρουσιάσει σε προηγούμενη ανάρτηση. Εκτός αυτού, ο Πέτρος Δημητρακόπουλος κάλυψε "δημοσιογραφικά" την εκδήλωση, κι έτσι έχω τη χαρά και την τιμή να δημοσιεύω εδώ το κείμενο και τις αποκλειστικές φωτογραφίες που μου εμπιστεύθηκε...

(Φωτό: Πέτρος Δημητρακόπουλος, για τις "Συνθέσεις Πολιτισμού")

ΔΑΝΙΚΕΣ ΙΔΕΕΣ
Γράφει ο φιλόλογος Πέτρος Δημητρακόπουλος

Στο πλαίσιο της παρουσίασης του έργου του σε ειδική εκδήλωση που διοργανώθηκε το Σάββατο 27/9/2008 στο Ινστιτούτο της Δανίας στην Αθήνα, ο Henrik Nordbrandt δέχθηκε ερωτήσεις για τον κόσμο της ποίησής του. Αναγνώρισε την επίδραση του Καβάφη και εξομολογήθηκε ότι κατά την πρώτη επαφή του με ποιήματα Ελλήνων ποιητών, μεταξύ των οποίων περιλαμβανόταν και ο Καβάφης, δεν τα είχε εκτιμήσει θετικά. Με τον καιρό, όμως, ανακάλυψε πόσο είχαν εντυπωθεί στην σκέψη του στίχοι από ποιήματα του Αλεξανδρινού, ιδιαίτερα από τους περίφημους
"Βαρβάρους" του.

Η εκδήλωση στο Ινστιτούτο της Δανίας ήταν αφορμή να συνειδητοποιήσουμε πόσο συνολικά άγνωστη είναι στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό η λογοτεχνία χωρών που δεν είναι "ηγεμονικές" εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πόσο αδιερεύνητη παραμένει η επίδραση των ελληνικών θεμάτων στην έμπνευση των ξένων νεότερων και σύγχρονων λογοτεχνών.

Το ιστολόγιο αυτό θα μπορούσε να λειτουργήσει ως χώρος κατάθεσης πολύτιμων γνώσεων και εμπειριών σχετικά με τη λογοτεχνία κάποιων «εξωτικών» ευρωπαϊκών χωρών.




(Φωτό: Πέτρος Δημητρακόπουλος, για τις "Συνθέσεις Πολιτισμού")

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Η ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΚΑΙ Η ΚΑΘ' ΟΙΟΝΔΗΠΟΤΕ ΤΡΟΠΟ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΕΓΓΡΑΦΗ ΑΔΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΗ - ΕΚΔΟΤΗ.